روز جهانی سوادآموزی

در دنیایی که همه‌چیز با فضای مجازی، هوش مصنوعی و تلفن‌های هوشمند احاطه شده است، باور اینکه هنوز تعداد زیادی از مردم جهان توانایی خواندن و نوشتن ندارند، دشوار است. باور کنیم یا نه بی‌سوادی همچنان یکی از مشکلات بزرگ بشر است و به همین دلیل است که سازمان‌های بین‌المللی برای ریشه‌کنی بی‌سوادی در تلاش هستند.

از آنجا که بی‌سوادی بزرگ‌سالان یک مسئلۀ فراگیر در سراسر دنیاست، سازمان‌ آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد که همگان آن را با نام یونسکو می‌شناسند، در سال 1966 تصمیم گرفتند برای افزایش آگاهی همگانی دربارۀ این موضوع و جلب توجه همۀ سازمان‎ها و مردم جهان، هشتم سپتامبر را روز جهانی سوادآموزی نام‌گذاری کنند.

داشتن سواد خواندن و نوشتن یکی از حقوق بشر است که کرامت همۀ انسان‌ها بدان وابسته است، روز جهانی سوادآموزی، فرصتی است تاهمۀ جوامع بپذیرند که مسئول شهروندان بازمانده از تحصیل خود هستند و باید سازوکاری فراهم کنند که آنان بتوانند از این حق خود برخوردار شوند.

برای روز جهانی سال 2024 شعار «ترویج آموزش چندزبانه برای رسیدن به درک متقابل و صلح» انتخاب شده است، شعاری که نشان می‌دهد نه فقط خواندن و نوشتن که آموزش دادن درک بهتر جهان به همۀ مردم لازم و حیاتی است.

در ادامه می‌خوانید

تاریخچۀ روز جهانی سوادآموزی

جدول زمانی روز جهانی سوادآموزی

آمار سواد در جهان

فعالیت‌های روز جهانی سوادآموزی

پنج دلیل برای اینکه سواد برای همه مهم است

چرا روز جهانی سوادآموزی مهم است؟

تاریخچۀ روز جهانی سوادآموزی

اگرچه در بیش از پنجاه سال پس از اولین روز جهانی سوادآموزی، پیشرفت‌های زیادی در بهبود نرخ باسوادی حاصل شده است، اما بی‌سوادی همچنان یک مشکل جهانی است. تصور می‌شود بیش از 750 میلیون بزرگ‌سال در سراسر جهان نمی‌توانند بخوانند. هیچ ملت و فرهنگی روی زمین از بلای بی‌سوادی در امان نیست، از جمله ایالات متحده، جایی که تخمین زده می‌شود با همۀ پیشرفت‌هایش هنوز 32 میلیون بزرگ‌سال بی‌سواد هستند.

سواد دقیقاً چیست؟ فرهنگ لغت «مریام وبستر» سواد را این‌گونه تعریف می‌کند: «کیفیت یا وضعیت باسوادبودن: تحصیل‌کرده‌بودن یا کسی که قادر به خواندن و نوشتن باشد». از آنجایی که شما قادر به خواندن این پست هستید و بدون شک زمان زیادی را صرف مطالعۀ آنلاین می‌کنید، ممکن است غیرباور به نظر برسد که افرادی در جامعه، زندگی و کار می‌کنند که نه تنها نمی‌توانند این مقاله را بخوانند، بلکه از نوشتن نام و نشانی محل سکونتشان نیز عاجزند. منوی رستوران، تابلوی راهنمایی و رانندگی، برگۀ رأی‌گیری، دفترچۀ راهنما وسیله‌های خانگی، برچسب بطری، نسخه، یا جعبه‌های مواد غذایی همه‌وهمه برای این افراد نامفهوم است و همین نشان می‌دهد که آنان چه اندازه از دانستن اطلاعات ضروری زندگی محرومند.

روز جهانی سوادآموزی، اولین بار سال 1966 در «کنفرانس جهانی وزرای آموزش و پرورش با موضوع ریشه‌کنی بی‌سوادی» که در تهران برگزار شد، شکل گرفت. برای یادآوری اهمیت سوادآموزی برای افراد، جوامع و نیاز به تشدید تلاش برای جوامع باسوادتر به جامعه بین‌المللی. یک سال بعد، جامعه جهانی چالش پایان‌دادن به بی‌سوادی را با شرکت در اولین روز جهانی سوادآموزی پذیرفت.

جدول زمانی روز جهانی سوادآموزی

1966؛ یک روز جهانی برای سوادآموزی

گسترش سراسری سوادآموزی، در کنفرانس جهانی وزرای آموزش‌‍وپرورش دربارۀ ریشه‌کنی بی‌سوادی که در تهران برگزار می‌شود، مورد بحث قرار می‌گیرد.

1966؛ روز جهانی سوادآموزی فرا می‌رسد

یونسکو 8 سپتامبر را روز جهانی سوادآموزی اعلام کرد. این روز باهدف یادآوری اهمیت سوادآموزی برای افراد و جوامع و نیاز به افزایش تلاش برای داشتن مردم باسوادتر انتخاب شد.

1967؛ اولین روز جهانی سوادآموزی

دولت‌ها، مدارس و جوامع در سراسر جهان در فعالیت‌هایی شرکت کردند که با هدف تمرکز بر راه‌های مؤثر برای پایان‎‌دادن به بی‌سوادی در جوامع محلی طراحی شده‌اند.

1990؛ سال بین‌المللی سوادآموزی

نقش مهم سوادآموزی در کنفرانس جهانی آموزش برای همه در جومتین، تایلند برجسته شده است.

2015؛ بیانیۀ اینچئون

رهبران جهان در مجمع جهانی آموزش، که در اینچئون، جمهوری کره برگزار شد، اهداف توسعۀ پایدار سازمان ملل را تصویب کردند.

2017؛ سواد در دنیای دیجیتال

روز جهانی سوادآموزی تمرکز خود را بر مهارت‌های سوادآموزی لازم برای حرکت در جوامع دیجیتالی معطوف کردند.

آمار سواد در جهان

بیش از 40 درصد – درصد دانش‌آموزان کلاس سوم آمریکایی که در سطح کلاس مطالعه می‌کنند.

75 درصد – درصد کودکانی که در 9 سالگی از تحصیل عقب می‌افتند، تمام زندگی خود را برای خواندن تلاش می‌کنند.

1 از 4 – تعداد پسرانی که از سطحی از نارساخوانی رنج می‌برند.

1 از 5 – تعداد دانش‌آموزانی که از تفاوت‌های یادگیری رنج می‌برند.

97 درصد – درصد نرخ باسوادی در میان جوانان در الجزایر.

90 درصد– درصد نرخ باسوادی در سراسر جهان برای همۀ مردان.

82.7 درصد – درصد نرخ باسوادی در سراسر جهان برای همۀ زنان.

شمارۀ 1 – رتبۀ آندورا در جهان از نظر بالاترین سواد.

34.7 درصد – درصد بی‌سوادی در میان افراد 15 ساله و بالاتر در جنوب صحرای آفریقا در سال 2019.

فعالیت‌های روز جهانی سوادآموزی

به مدارس کتاب اهدا کنید

کتابخانۀ  مدرسه‌های ابتدایی همیشه به مطالب خواندنی تازه نیاز دارند تا دانش‌آموزان جوان را به مطالعه علاقه‌مند کنند. از معلمان فرزندتان بخواهید فهرستی از کتاب‌هایی که می‌دانند دانش‌آموزان از آنها لذت خواهند برد، تهیه کنند، آنها را بخرید و به کلاس اهدا کنید. اگر فرزندی در مدرسه ندارید، از همکاران، اقوام یا همسایه‌ها در مورد کمک مالی به کتابخانه‌های مدارس فرزندانشان بپرسید. شما قهرمان آنها در روز جهانی سوادآموزی خواهید بود.

کتاب هدیه بدهید

کودکان به طور طبیعی در مورد دنیای اطراف خود کنجکاو هستند. توانایی خواندن، میل آنها به یادگیری را پاسخ می‌دهد و تخیلشان را شکوفا می‌کند. کتاب‌ها هدیه‌هایی هستند که در هر مناسبتی کاربرد دارند. چه برای تولد و مناست‌های ملی، یا بدون هیچ دلیلی و فقط برای اینکه به عزیزانتان بگویید «به تو فکر می‌کردم» می‌توانید کتاب هدیه دهید. روز جهانی سوادآموزی بهترین زمان برای اهدای کتاب و گفتن «به تو فکر می‌کردم» است. فقط فراموش نکنید که بزرگ‌سالان هم به اندازۀ کودکان از دریافت کتاب به عنوان هدیه استقبال می‌کنند.

یک کتابخانۀ محلی یا خانوادگی راه‌اندازی کنید

خانواده، دوستان یا همسایگان را دور هم جمع کنید و یک کتابخانه امانت کوچک در محله خود راه‌اندازی کنید. در سال 2009، تاد بول از هادسون، ویسکانسین اولین «کتابخانۀکوچک رایگان» را راه‌اندازی کرد تا اشتراک‌گذاری کتاب را به راحتی در دسترس و در هر زمان برای افراد پیرامونش امکان‌پذیر کند. مفهوم «کتاب بگیر، کتاب برگردان» او بر نوعی همدلی اجتماعی مبتنی است. به هر حال همۀ ما از اینکه که کتابخانه‌های کوچک 24 ساعته در دسترسمان هستند و هیچ‌وقت جریمه‌ای برای تحویل دیرهنگام کتاب‌ها در کار نیست، خوشحالیم.

پنج دلیل برای اینکه سواد مهم است

سلامت مغز

مطالعات نشان می‌دهد که به چالش کشیدن روزانۀ مغز و انجام کارهایی مانند خواندن، نوشتن و کار با اعداد، در گذر زمان سلول‌های مغز را سالم نگه می‌دارد و احتمال ابتلا به آلزایمر و زوال عقل را در آینده کاهش می‌دهد.

مشارکت جامعه

فقدان مهارت‌های خواندن و نوشتن، مشارکت اجتماعی را در تمام رده‌های سنی محدود می‌کند و مانع از آن می‌شود که بزرگ‌سالان و کودکان بتوانند به طور کامل مشارکت کنند و به بهبود جامعه کمک کنند.

ارتباط مؤثر

یادگیری خواندن و نوشتن با  تقویت زبان شفاهی، توانایی ما را در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران بهبود می‌بخشد و به ما امکان می‌دهد احساسات، افکار و ایده‌های خود را با وضوح بیشتری بیان کنیم.

پیشرفت اشتغال

داشتن توانایی خواندن، نوشتن و کار با اعداد مهارت‌هایی حیاتی برای مشاغل هستند و فرصت‌هایی برای ارتقای اجتماعی-اقتصادی در اختیار افراد قرار می‌دهند. سواد چرخه فقر را می‌شکند و بر کسی پوشیده نیست که با شکستن این چرخه، میزان زیادی از جرایم و مشکلات روحی کاسته خواهد شد.

دانش قدرت است

سواد کلید توانمندسازی شخصی است و به ما عزت شخصی می‌بخشد.

چرا روز جهانی سوادآموزی مهم است؟

ما همه در این مسیر با هم هستیم

روز جهانی سوادآموزی به ما یادآوری می‌کند که بی‌سوادی بسیار فراگیرتر از تصور ماست و همان‌قدر که کشورهای جهان سوم از آن رنج می‌برند در کشورهای مرفه نیز درگیر آن هستند.

ما قدردانیم

فقط فکر کردن به این که اگر نمی توانستیم بخوانیم یا بنویسیم چقدر زندگی ما متفاوت می‌شد ما را می‌لرزاند. روز جهانی سوادآموزی به ما دلیلی می‌دهد که مکث کنیم و از والدین، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، خواهران و برادران، معلمان و دیگرانی که وقت خود را برای کمک به یادگیری خواندن و نوشتن در دوران جوانی ما صرف کردند، سپاسگزار باشیم. سواد ما گنجی است که قدردان آن هستیم.

می‌توان بر بی‌سوادی غلبه کرد

برخی از مشکلات آن‌قدر بزرگ و طاقت‌فرسا به نظر می‌رسند که حل آنها تقریبا غیرممکن به نظر می‌رسد. اما توقف چرخۀ بی‌سوادی چالشی است که می‌توان آن را حل کرد.