روز اهدای خون
سازمان انتقال خون ایران 9 مرداد هر سال را روز اهدای خون نام‌گذاری کرده است. 9 مرداد سال ۱۳۵۳ شمسی بود که سازمان انتقال خون ایران برای سامان‌دادن به وضعیت آشفتۀ خون‌رسانی و ترویج فرهنگ اهدای خون، تهیه و تأمین خون و فرآورده‌های سالم و رایگان خونی به وجود آمد.
در گذر از حدود 50 سال، سازمان انتقال خون ایران مأموریت‌های بسیاری برای خون تعریف کرده است تا با جمع‌آوری خون، ایجاد پایگاه در بیمارستان‌ها و واحدهای سیار و ثابت برای تهیۀ خون و توزیع خون و فرآورده‌های آن بین مراکز درمانی و بیمارستان‌ها به بیماران خدمت کند.
افراد بسیاری با اهدای خون خود هر سال، سازمان انتقال خون را برای رسیدن به اهدافش یاری می‌کنند. البته در این مسیر کمپین‌های متعددی که برای آگاهی بخشی و تشویق مردم به اهدای خون تشکیل می‌شوند بی‌تأثیر نیستند.
اهدای خون چیست؟
روز اهدای خون فرصت خوبی برای مراجعه به پایگاه‌ها و خون‌دهی است. اما اهدای خون چیست؟ این کار هنگامی رخ می‌دهد که یک فرد سالم به طور داوطلبانه مقدار مشخصی از خون خود را در یک مرکز انتقال خون هدیه میکند. خون اهداشده پس از انجام آزمایش‌های غربالگری و تأیید سلامتی برای تهیۀ فراورده‌های خونی استفاده میشود یا به بانک خون مراکز درمانی منتقل و به افراد دیگر تزریق میشود.
مراحل اهدای خون
برای اهدای خون انجام چند کار لازم است:
- ثبت نام و واردکردن مشخصات فردی در سیستم سازمان انتقال خون.
- غربالگری پزشکی: این غربالگری شامل مصاحبه پزشک و انجام معاینات ساده (اندازه‌گیری وزن، فشار خون، نبض و درجه حرارت بدن) با هدف تأیید صلاحیت پزشکی اهداکننده برای اهدای خون است. در این مرحله پزشک، در مورد تاریخچۀ پزشکی فرد از او سؤال میکند. پاسخگویی صحیح به این سوالات، منجر به ارتقای سلامت خون‌های اهدایی و حفظ سلامت خود فرد اهداکننده، هنگام اهدای خون میشود.
- آزمایش غلظت خون: این آزمایش ساده‌ای که با نظر پزشک مستقر در واحد اهدای خون، برای اندازه‌گیری هموگلوبین و غلظت خون انجام می‌گیرد.
- خود حذفی: در این مرحله فرد از طریق مطالعۀ جزوه‌های ویژه خود حذفی و راهنمایی‌های پزشک معاینه، از مواردی که سلامت خون و فرآورده‌های خونی را به خطر می‌اندازد مطلع خواهد شد تا در صورت هرگونه شک در مورد سلامت خونش، از اهدای خون انصراف دهد.
- خون‌گیری: ابن مرحله شامل استریل‌کردن ناحیه چین آرنج، ورود سوزن خون‌گیری و دریافت خون است. کل مرحلۀ خون‌گیری از زمان خوابیدن روی تخت تا خارج‌کردن سوزن خون‌گیری، حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.
- نیرو بخشی: شامل دقایقی استراحت همراه با مراقبت کادر پزشکی از اهداکننده و پذیرایی مختصر با آب‌میوه و شیرینی است.
هر بار چقدر خون اهدا می‌کنید؟
هنگامی که برای اهدای خون به پایگاه‌های سازمان انتقال خون مراجعه می‌کنیم، چه مقدار خون از بدن ما دریافت میشود؟ یک فرد بالغ به طور متوسط 4.5 تا 5.5 لیتر خون دارد. حجم خون جمع‌آوری شده در بیشتر کشورها، ۴۵۰ میلی‌لیتر یعنی کمتر از ۱۰ درصد حجم کل خون است. در بعضی کشورها هم ۲۵۰ میلی لیتر خون از داوطلب گرفته میشود. پس از دریافت خون، بدن انسان مایع از دست رفته را بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت جبران میکند. گاهی این زمان تا ۳۶ ساعت هم طول می‌کشد. میزان گلبول قرمز خون از دست رفته ظرف مدت ۳ هفته جایگزین میشود و میزان آهن خون طی مدت ۸ هفته جایگزین میشود.
اهدای خون مستمر
اهدای خون مقطعی نیست، همیشه افرادی هستند که به خاطر بیماری یا تصادف به دریافت خون نیاز دارند به همین دلیل لازم است که اهدای خون در طول زمان به شکل روزمره ادامه پیدا کند. گلبول قرمز فقط ۳۵ روز و پلاکت ۳ روز پس از اهدای خون زنده می‌مانند و بعد از این مدت نمی‌توان از آنها استفاده کرد. هنگامی که مردم به طور منظم خون اهدا کنند، سرویس انتقال خون میتواند جمع‌آوری خون را به نحوی طراحی کند که مقدار کافی از هر گروه خونی برای رفع نیاز مردم در دسترس باشد.
در مقاله “کار خیر در ماه محرم” درخصوص مزایای انجام کار خیر در ماه محرم و کمک به نیازمندان بیشتر بخوانید.
مزایای اهدای خون
برای آنکه دست کم در روز اهدای خون به این کار تشویق شوید، بد نیست بدانید که علاوه بر کسی که خون اهدایی را دریافت میکند، خود اهداکننده نیز از این کار نفع خواهد. از سوی دیگر اهداکنندگان مستمر از دیگر داوطلبان سالمتر هستند زیرا اهدای منظم خون برای افراد بسیار مفید است.
کاهش سطح آهن
آهن ماده‌ای معدنی است که بدن برای تولید گلبول‌های قرمز خون به آن نیاز دارد. با این حال، آهن بیش از حد میتواند با تأثیر بر اندام‌های مختلف بدن مثل کبد و قلب و نحوۀ کارکرد آنها برای سلامت شخص مضر باشد.
شناسایی عوارض جانبی سلامتی
هر فردی که خون اهدا میکند، یک معاینه فیزیکی ساده و تست خون کوتاه قبل از دادن خون انجام می‌دهد. در نتیجه این امکان وجود دارد که در فرآیند اهدای خون، اهداکننده بتواند مشکلات ناشناختۀ سلامتی خود را تشخیص دهد. البته یک فرد هرگز نباید از اهدای خون برای پیداکردن بیماری‌های خطرناک مربوط به خون مانند هپاتیت B، هپاتیت C و یا HIV استفاده کند.
قلب و سیستم عروقی سالمتر
یکی از مزیت های مهم اهدای خون، کمک به سلامت سیستم قلب و عروق، کاهش فشار خون و همینطور کم شدن ریسک خطر حمله های قلبی است.
با این حال جالب است که بدانیم اهدای خون چگونه موجب سلامت سیستم عروقی میشود. خون از بخش های مختلفی تشکیل شده است که تغییر هر یک از آنها میتواند سلامت افراد را به خطر اندازد. هموگلوبین یکی از بخشهای مهم خون است که زیادشدن آن در خون میتواند موجب غلظت خون شود. اهدای خون به کاهش این عارضه کمک میکند. غلظت خون میتواند موجب ایجاد لخته های خون شود، مشکلی که عامل اصلی بروز سکته های قلبی و مغزی است.
به جز این مبتلایان به هموکروماتوز یا بیش آهنی با مشکل وجود آهن بیش از اندازه در خون مواجه هستند و برای به تعادل رساندن میزان آهن خونشان باید به طور منظم خون اهدا کنند. خوشبختانه این خون برای افراد دیگر مفید است و میتواند به بیماران نیازمند خون تزریق شود.
فقط قلب و عروق نیست که از اهدای خون سود میبرد، کبد نیز عضو دیگری است که اهدای خون میتواند به سلامت آن کمک کند. افراد مبتلا به بیماری به نام هموکروماتوز ارثی، باید به طور منظم، خون بدهند. چراکه، این کار از تجمع آهن در کبد آنان و آسیب به این عضو جلوگیری میکند. خوشبختانه، این خون میتواند برای دیگران مفید باشد.
یک میان وعده بدون کالری
با هر بار اهدای خون، بدن شما مجبور است خون از دست رفته را دوباره تولید کند و برای این کار باید حدود 500 کالری مصرف کند. بنابراین، به راحتی میتواند برای تجدید قوا یک میانوعدۀ جذاب و خوشمزه بخورید، بدون آنکه نگران کالری آن باشید.
بهبود سلامت روحی
اهدای خون یکی از مهمترین شکلهای کمک به دیگران است و یاریرساندن به دیگران برای سلامت روان بسیار مفید است.
کاهش استرس، بهبود حال عاطفی، کمک به سلامت جسمی، کمک به خلاص شدن از شر احساسات منفی، ایجاد حس تعلق و کاهش انزوا فقط گوش های از احساس خوشایند کمک به دیگران است، احساساتی که میتواند موجب حال خوب و رضایت از خود شود.
احساس ارزشمند بودن
وقتی شما خون اهدا می‌کنید، با همان یک بار اهدای خون، به سه بیمار که برای زنده‌ماندن به خون نیاز دارند کمک می‌کنید دانستن اینکه کار شما در بهبود زندگی دیگران نقشی دارد، میتواند استرستان را کاهش دهد و باعث شود که احساس بهتری نسبت به خودتان داشته باشید.
بیشتر بخوانید: فرم دریافت قلک خیریه
مصرف‌کنندگان خون در ایران
فرقی ندارد در روز اهدای خون برای اهدا اقدام کنید و یا در باقی مواقع سال. در هر حالت این سؤال ممکن است مطرح شود که خون اهداشده چه سرنوشتی پیدا میکند؟ مصرف‌کنندگان اصلی خون و فرآورده‌های آن در ایران بیماران تالاسمی، بیماران مبتلا به انواع هموفیلی، بیماران دیالیزی، بیماران نیازمند به جراحی‌های بزرگ (مثل جراحی قلب، کلیه، مغز استخوان و زنان)، مبتلایان به بیماری‌های خونریزی دهنده، نوزادان مبتلا به زردی ناشی از ناسازگاری خون مادر و جنین، پیوند اعضاء، سوختگی‌های شدید، کم‌خونی‌های مزمن و انواع سرطان به ویژه در مرحلۀ شیمی درمانی هستند.
کار خیر در روز اهدای خون
حالا که در روز اهدای خون قرار داریم، به این نکته نیز بپردازیم که اهدای خون، عملی خیرخواهانه است و معمولاً خیریه‌ها برای انجام آن تلاش می‌کنند. مؤسسۀ خیریۀ نیکان ماموت هم در این روز تلاش کرده است به ایجاد امکانی برای اهدای خون به این کار خیر کمک و به بهبود بیماران را آسان‌تر کند.
به همین منظور این مؤسسه هر سال امکانی برای اهدای خون فراهم میکند. این خیریه امسال به مناسبت روز اهدای خون، امکانی را فراهم کرده است تا افراد علاقه‌مند امکان اهدای سلول بنیادی خود را با اهدای خون داشته باشند.
هر سال هزاران نفر که بخش قابل توجهی از آنان کودک هستند، به بیماری‌های خونی مانند سرطان خون، تالاسمی و… مبتلا می‌شوند. بیماری‌هایی که تنها راه درمان قطعی آنها پیوند سلول‌های بنیادی خون‌ساز از فرد دهندۀ سازگار است. مشابهت ژنتیکی بیمار با اهداکننده ممکن است بسیار اندک باشد به همین دلیل همراهی تک‌تک حامیان میتواند در این زمینۀ نجات‌بخش باشد.
برای آگاهی از برنامه‌های خیریۀ نیکان ماموت برای روز اهدای خون می‌توانید صفحۀ اینستاگرام ما را دنبال کنید.
نظرات
نظر شما در مورد این مطلب چیست؟