نقش نیکان در بهبود سلامت روان خانواده‌های کمبرخوردار
نکاتی درباره راه‌های افزایش و بهبود سلامت روان مددجویان به بهانه روز جهانی آگاهی از استرس
اگرچه ریشه و دلایل شکل‌گیری استرس در افراد مختلف متفاوت است و طیف وسیعی از مسائل و مشکلات را دربرمی‌گیرد اما کارشناسان و صاحب‌نظران علم روانشناسی می‌گویند که فشار اقتصادی و مسائل اجتماعی از عوامل برجسته افزایش استرس در افراد و خانواده‌های کمبرخوردار است. این موضوع البته چندان پیچیده و دور از انتظار هم نیست و در تجربه شخصی هر کدام از ما، لحظات و روزهایی پراسترس وجود دارد که منشا آن، مشکلات مالی و مسائل معیشتی بوده‌است.
در چنین شرایطی، برای بهبود سلامت روان خانواده‌های کمبرخوردار و مددجویان نهادهای خیریه، چه می‌توان کرد؟ موسسات و نهادهای حمایت‌گری مانند موسسه خیریه نیکان ماموت که برای افزایش کیفیت زندگی‌های خانواده‌های تحت‌پوشش خود فعالیت می‌کنند، چه اثری بر بهبود سلامت روان این افراد و خانواده‌ها خواهند داشت؟ مقاله پیش‌رو، به بهانه ششم نوامبر؛ روز جهانی آگاهی از استرس، به این موضوع می‌پردازد اما نخست، نگاهی به تعاریف استرس و پیشینه روز جهانی آگاهی از استرس خواهیم داشت.
استرس چیست و چرا آگاهی از آن اهمیت دارد؟
اگرچه تعاریف متفاوتی برای اصطلاحات تخصصی روانشناسی وجود دارد اما در تعریفی عمومی، استرس واکنش طبیعی بدن به چالش‌ها و فشارهای محیطی است. این واکنش می‌تواند فیزیکی، روانی یا احساسی باشد و وقتی مدیریت نشود، می‌تواند به مشکلات جسمی مانند بیماری‌های قلبی یا مشکلات روانی مانند اضطراب منجر شود.
برای مددجویان و خانواده‌های آنان، استرس یا دست‌کم عوامل افزاینده آن، اغلب ناشی از عدم اطمینان نسبت به آینده یا مسائل مالی است که نیاز به راهکارهای خاص دارد. علاوه‌براین، استرس مزمن را قاتل خاموش هم می‌نامند چراکه آثار مخربی چون فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، کاهش ایمنی و کاهش نشاط ذهنی را در پی دارد که می‌تواند منجر به مرگ انشان شود. با این توضیحات حالا سراغ یک روز جهانی برویم؛ روز جهانی آگاهی از استرس.
داستان یک روز خاص؛ پیشینه و هدف روز «آگاهی از استرس»
همچنان که پیش‌تر اشاره شد، روز جهانی آگاهی از استرس، که در تاریخ ۶ نوامبر هر سال برگزار می‌شود، فرصتی برای تأمل در مورد تأثیرات گسترده استرس بر زندگی افراد و جوامع است. این روز نخستین‌بار در سال ۱۹۹۸ و از سوی انجمن بین‌المللی مدیریت استرس نام‌گذاری و معرفی شد. آن‌طور که این انجمن در پایگاه اطلاع‌رسانی خود نوشته است، هدف اصلی چنین نام‌گذاری، افزایش آگاهی درباره استرس، تأثیرات منفی آن بر سلامت جسمی و روانی، و ارائه راهکارهایی برای مدیریت و کاهش استرس است.
اما چرا این روز اهمیت دارد؟ همین پایگاه اطلاع‌رسانی که مرجع تخصصی در این زمینه است، دراین‌باره نوشته است: بر اساس گزارش‌های جهانی، استرس می‌تواند به مشکلاتی نظیر بیماری‌های قلبی، افسردگی و اضطراب منجر شود. برهمین اساس در چنین روزی، کارشناسان و نهادهای مختلف تلاش می‌کنند تا افراد را تشویق به شناسایی عوامل استرس‌زا و بهره‌گیری از روش‌های علمی مدیریت استرس کنند. در این روز همچنین، رویدادها و کمپین‌هایی به منظور ترویج آگاهی برگزار می‌شوند.
این فعالیت‌ها شامل برگزاری کارگاه‌های آموزشی، جلسات مدیتیشن گروهی، و انتشار مطالب آموزشی در رسانه‌های اجتماعی است. به عبارت دیگر، روز آگاهی از استرس، با تمرکز بر ترویج بهزیستی روانی، به همه ما یادآوری می‌کند که استرس بخشی از زندگی است، اما مدیریت صحیح آن کلید حفظ سلامت و خوشبختی است. با این توضیحات، حالا سراغ موضوع نهادهای خیریه و مددجویان برویم و دلایل افزایش استرس و همچنین راه‌های مقابله و کنترل آن در خانواده‌های کمبرخوردار را بررسی کنیم.
دلایل افزایش استرس در میان مددجویان و خانواده‌های آنان
در ادامه توضیحات بخش نخست این مقاله، سراغ محور اصلی این مقاله برویم؛ می‌دانیم که زندگی مددجویان با چالش‌های خاصی همراه است. در یک دسته‌بندی کلی می‌توان این چالش را به این صورت خلاصه کرد:
- عدم اطمینان مالی: تأمین هزینه‌های زندگی یا درمان می‌تواند استرس‌زا باشد.
- فشارهای اجتماعی: احساس جدایی از جامعه یا نگاه‌های نادرست می‌تواند بر روان افراد تأثیر بگذارد.
- چالش‌های روزمره: برنامه‌ریزی و مدیریت امور روزمره با منابع محدود به استرس بیشتری منجر می‌شود.
نکاتی ساده برای مدیریت استرس
پیش از ورود به بحث فعالیت‌های نهادهای خیریه برای افزایش امنیت روان مددجویان، خوب است اشاره‌ای به پیشنهادات ساده کارشناسان برای کاهش استرس داشته باشیم. کارشناسان این موارد را به صورت خلاصه این‌طور دسته‌بندی می‌کنند:
- شناسایی عوامل استرس‌زا: اولین گام، شناخت عوامل استرس‌زا است. نوشتن احساسات روزانه در یک دفترچه و تحلیل موقعیت‌هایی که استرس ایجاد می‌کنند می‌تواند مفید باشد.
- استفاده از روش‌های آرام‌سازی: بحث درباره تکنیک‌های آرام‌سازی عمومی زیر است:
تنفس عمیق: چند دقیقه تمرکز بر تنفس می‌تواند استرس را کاهش دهد.
مدیتیشن و یوگا: این تمرین‌ها ذهن را آرام کرده و باعث کاهش فشار روانی می‌شوند. - حمایت اجتماعی: داشتن شبکه‌ای از دوستان و آشنایان که بتوانید با آن‌ها صحبت کنید، بسیار مؤثر است. مددجویان نیز می‌توانند از مشاوران یا گروه‌های حمایتی بهره‌مند شوند.
- برنامه‌ریزی و مدیریت زمان: تقسیم وظایف به بخش‌های کوچک‌تر و استفاده از تقویم برای مدیریت زمان، احساس کنترل بیشتری به افراد می‌دهد و استرس را کاهش می‌دهد.
علاوه‌براین کارشناسان می‌گویند نقش تغذیه در کاهش استرس موثر است و استفاده از مواد مغذی ویتامین‌دار، کاهش مصرف کافئین و قند، و همچنین نوشیدن آب کافی می‌تواند در کاهش استرس و افزایش سلامت روان مهم باشد.
نقش نهادهای خیریه در کاهش استراس مدجویان و خانواده‌های تحت‌پوشش
اگرچه بخش‌های بالا، به‌خوبی اهمیت نهادهای خیریه در بهبود سلامت روان افراد کمبرخوردار را توضیح می‌دهد اما علاوه‌بر آن آثار غیرمستقیم، نهادهای حمایت‌گر می‌توانند گام‌های مستقیم دیگری هم در زمینه بهبود سلامت روان بردارند. به عبارت دیگر، نهادهای خیریه به‌عنوان پشتیبانانی مؤثر در زندگی مددجویان و خانواده‌های آنان، نقشی کلیدی در کاهش استرس ناشی از شرایط دشوار مالی، اجتماعی و روانی ایفا می‌کنند.
این سازمان‌ها از طریق ارائه حمایت‌های مادی، خدمات مشاوره‌ای و ایجاد حس همبستگی اجتماعی، کمک می‌کنند تا مددجویان با آرامش بیشتری با چالش‌های زندگی روبه‌رو شوند. به عنوان مثال، نخستین شاخه فعالیت و حمایت موسسه خیریه نیکان ماموت از خانواده‌های تحت‌پوشش، تأمین نیازهای اولیه مانند غذا، مسکن و پوشاک است. آشکار است که این کمک‌ها بار مالی سنگینی را که اغلب موجب نگرانی‌های شدید در خانواده‌ها می‌شود، کاهش داده و فرصتی برای تمرکز بر بهبود وضعیت زندگی فراهم می‌آورد.
علاوه‌براین اطمینان از تأمین نیازهای اولیه تأثیر مستقیمی بر کاهش اضطراب و استرس اعضای خانواده دارد. همچنان که نیکان با فراهم آوردن محیطی حمایت‌گر و ایمن، نقش مهمی در کاهش بار روانی و ایجاد حس بهزیستی برای مددجویان و خانواده‌های تحت پوشش خود دارد که درنهایت منجر به بازسازی روحیه و تقویت توانایی‌های فردی و اجتماعی مددجویان می‌شود.
به عبارت ساده‌تر، پیگیری‌های دقیق و حرفه‌ای موسساتی مانند خیریه نیکان ماموت، اگرچه نخست نیازهای ضروری مددجویان مانند آذوقه و مسکن را پوشش می‌دهد اما در ادامه سراغ اشتغا‌زایی و بهبود کیفیت زندگی تک‌تک افراد خانواده می‌رود؛ فرایندی دقیق و همدلانه که عزت‌نفس افرادی با اعتماد آسیب‌دیده را بالا می‌برد و همین موضوع نقش برجسته‌ای در کاهش استرس فردی و خانوادگی خواهد داشت.
نظرات
نظر شما در مورد این مطلب چیست؟