روز جهانی آموزش
در هفتمین سال نام‌گذاری روزی به‌نام «روز جهانی آموزش» آن‌هم از سوی مجموع عمومی سازمان ملل متحد، همچنان کودکان بسیاری در دنیا از حق آموزش محروم هستند؛ حق دسترسی به مکان آموزش مناسب، امکانات تحصیلی مناسب و هرچه آن‌چه برای یک آموزش استاندارد و باکیفیت لازم است.
محرومیت چندصد میلیون کودک از حق آموزش در سراسر دنیا آن‌هم در دوره هوش مصنوعی، حالا سازمان ملل متحد و بازوی تخصصی‌اش در این زمینه یعنی یونسکو را بر آن داشته که محور روز آموزش امسال را به موضوع «هوش مصنوعی و ضرورت کمک‌گرفتن از این فناوری نو برای عدالت آموزشی» اختصاص دهد؛ موضوعی که پیش‌زمینه آن وجود فضای آموزشی مناسب و باکیفیت است.
فضای آموزشی باکیفیت البته یکی از مسائل کودکان ایران در مناطق کم‌برخوردار هم هست و به همین دلیل، مؤسسه خیریه نیکان ماموت یکی از محورهای هفت‌گانه فعالیت خود را آموزش قرار داده است؛ حالا و در آستانه روز جهانی آموزش مدرسه شش کلاسه و مجهز این مؤسسه خیریه با نام «نیکان» در روستای علی‌آباد شهرستان بمپور در استان سیستان و بلوچستان افتتاح شده و محل مناسبی برای تحصیل دانش‌آموزان این روستا و چندین روستای هم‌جوار شده‌است.
با این مقدمه، سراغ روز جهانی آموزش می‌رویم و در ادامه کمی دقیق‌تر به پیشینه نام‌گذاری، اهداف و همچنین فعالیت نیکان در زمینه آموزش می‌پردازیم.
تاریخچه روز جهانی آموزش
اگرچه پیش از سال ۲۰۱۸ مناسبت‌هایی جهانی و مرتبط با حق آموزش وجود داشت اما اختصاص روزی به این نام به سال ۲۰۱۸ و مجموع عمومی سازمان ملل متحد برمی‌گردد؛ در ۳ دسامبر این سال، مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اجماع قطعنامه‌ای را تصویب کرد که در آن روز ۲۴ ژانویه، روز جهانی آموزش نام گرفت.
آن‌طور که در این قطعنامه آمده است، آموزش پیش‌زمینه توسعه و صلح است و هدف از این نام‌گذاری، تلاش برای برقراری عدالت آموزشی، دسترسی همه کودکان به حق آموزش و درنهایت رسیدن به صلح و توسعه عنوان شده است. پایگاه خبری سازمان ملل متحد درباره این نام‌گذاری نوشته است که «این قطعنامه از همه ذی‌نفعان از جمله کشورهای عضو، سازمان‌های سازمان ملل متحد، جامعه مدنی، سازمان‌های غیردولتی، مؤسسات دانشگاهی و بخش خصوصی می‌خواهد که برای رسیدن به عدالت آموزشی و حق طبیعی آموزش نهایت تلاش خود را به خرج دهند.»
حالا و پس از این نام‌گذاری، یونسکو به‌عنوان آژانس تخصصی آموزش‌وپرورش سازمان ملل، هر سال یک محور برای چنین روزی انتخاب می‌کند و در همکاری با دولت‌ها و نهادهای خصوصی تلاش می‌کند که رسیدن به حق آموزش را تحقق ببخشد.
آموزش و مسائل مربوط به آن فقط وظیفۀ نهادهای دولتی نیست، هر یک از ما وظیفه داریم کیفیت آموزش را ارتقا دهیم و برای دستیابی همۀ مردم جهان به آموزش دربارۀ این موضوع صحبت کنیم. بدیهی است که دسترسی به آموزش می‌تواند بسیاری را از فقر نجات دهد و مسیر را برای آینده‌ای امیدوارکننده هموار کند.
بر اساس بررسی‌های سازمان یونسکو وضعیت دسترسی به خدمات آموزشی برای جوامع حاشیه‌نشین، آنهایی که در مناطقی با نابرابری بالاتر زندگی می‌کنند و کشورهای توسعه نیافته بدتر است. واقعیت تلخ این است که امروزه جوامع بی‌شماری در سرتاسر جهان وجود دارد که در آنها آموزش غیرضروری دانسته می‌شود.
روز جهانی آموزش فراخوانی برای اقدام است. چنین مناسبتی افراد، جامعۀ مدنی و سیاست‌گذاران را وادار می‌کند تا گام‌های محکمی برای اطمینان از ارائۀ آموزش ابتدایی و متوسطه به کودکان و همچنین بهبود مشارکت جوانان در آموزش بردارند. برنامه‌های آموزشی باید برای نیازهای جمعیتی مختلف طراحی شوند و برای رسیدن به یک هدف اصلی همگرا شوند؛ تجهیز کودکان به آموزش برای داشتن اشتغال و آیندۀ بهتر.
آموزش؛ یک حق انسانی، یک خیر عمومی
اگرچه اهمیت حق آموزش و نقش آن در توسعه شخصی و اجتماعی بر کسی پوشیده نیست اما اشاره به برخی آثار گسترش آموزش در تمام دنیا، مفید است. این تاکید درحالی است که حق تحصیل در ماده ۲۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر هم به‌عنوان یک اصل و ضرورت انکارناپذیر موردتاکید قرار گرفته است. این اعلامیه همچنین خواستار آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است.
علاوه‌براین، کنوانسیون حقوق کودک که در سال ۱۹۸۹ به تصویب رسید و ایران هم به آن پیوسته است، فراتر می‌رود و تصریح می‌کند که کشورها باید آموزش عالی را برای همه در دسترس قرار دهند. با همه این توضیحات اما همچنان این حق طبیعی در بسیاری از مناطق دنیا و برخی استان‌ها و شهرستان‌های کم‌برخوردار ایران محقق نشده و کودکان بسیاری از این حق طبیعی محروم هستند.
آموزش؛ کلید توسعه پایدار است
موضوع مهم دیگری که معمولاً چندان موردتوجه قرار نمی‌گیرد، نتیجه عدالت آموزشی است؛ به عبارت ساده‌تر، چرا آموزش تا این اندازه مهم و موردتوجه سازمان‌های بین‌المللی است؟ پاسخ به این پرسش ازاین‌جهت مهم است که اگر بسیاری از دولت‌ها از نتیجه چنین گسترشی آگاه باشند، حتماً تلاش بیشتری در جهت تحقق آن خواهند داشت. این بحث البته موردتوجه یونسکو هم هست و در بیانیه این سازمان برای روز جهانی آموزش ۲۰۲۵ بیش‌ازپیش به آن تاکید کرده و آموزش را کلید توسعه پایدار عنوان کرده‌است.
مقاله‌ای در پایگاه خبری یونسکو دراین‌باره نوشته است: «هنگامی که در سپتامبر ۲۰۱۵، دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار تصویب شد، جامعه بین‌المللی دریافت که آموزش برای موفقیت هر ۱۷ هدف آن ضروری است.» به‌عبارت‌دیگر «تضمین آموزش باکیفیت فراگیر و عادلانه و ارتقای فرصت‌های یادگیری مادام‌العمر برای همه» که از محورهای سند ۲۰۳۰ است، پیش‌نیاز توسعه پایدار هم هست و اگر کشور و جامعه‌ای می‌خواهد به توسعه پایدار برسد، راهی جز توجه به این ضرورت ندارد.
چگونه میتوان روز جهانی آموزش را گرامی داشت؟
دربارۀ آموزش در شهر و روستای خود بیاموزید
با برنامۀ درسی و روش‌های تدریس مدارس در منطقۀ خود آشنا شوید. مهم است که بدانید منطقۀ شما از نظر تحصیلات پس از فارغ‌التحصیل‌شدن در کجا قرار دارد.
حمایت از تحصیل کودک
اگر فردی را می‌شناسید که تحصیل در مدرسه را ترک کرده، وقت آن است که با او یا والدینش صحبت کنید. به هر حال، بکوشید سهم خود را در ترویج و حمایت از آموزش و اهمیت آن انجام دهید.
با خیریه‌ها همراه شوید
سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه‌های بسیاری ارائۀ بورس‌های تحصیلی، آموزش به کودکان مناطق محروم، تهیۀ ابزارهای آموزشی، ساختن مدرسه و خرید کتاب و لوازم‌التحریر را در برنامۀ سالانۀ خود دارند. به هر شکلی که می‌توانید به آنها کمک کنید تا کودکان و جوانان بیشتری بتوانند تحصیل و به سوی آیندۀ بهتر حرکت کنند.
پنج نقل قول قدرتمند دربارۀ آموزش
ملاله یوسف‌زی: یک کودک، یک معلم، یک کتاب و یک قلم می‌تواند دنیا را تغییر دهد.
نلسون ماندلا: قوی‌ترین سلاحی که می‌توانید برای تغییر جهان از آن استفاده کنید، آموزش است.
یک ضرب‌المثل چینی: اگر برای یک سال برنامه‌ریزی می‌کنید، برنج بکارید. اگر برای یک دهه برنامه‌ریزی می‌کنید، درخت بکارید. اگر برای یک عمر برنامه‌ریزی می‌کنید، مردم را آموزش دهید.
مالکوم فوربس: هدف آموزش جایگزین‌کردن ذهن خالی با ذهن باز است.
بنجامین فرانکلین: سرمایه‌گذاری روی دانش بهترین سود را دارد.
چالش‌های دستیابی به آموزش همگانی
با همه توضیحات بالا و در شرایطی که تا این اندازه نهادهای معتبر بین‌المللی بر اهمیت آموزش تاکید کرده و از ضرورت این حق برای رسیدن به توسعه پایدار نوشته‌اند، همچنان بسیاری کودکان از چنین حقی محروم هستند. به‌عبارت‌دیگر اگرچه حالا درباره اهمیت آموزش چندان شکی وجود ندارد اما آمارهای معتبر بین‌المللی می‌گوید که هنوز با وضعیت مطلوب فاصله زیادی داریم؛ پایگاه خبری سازمان ملل متحد، دو سال پیش دراین‌باره نوشته است که «حدود ۲۴۴ میلیون کودک و نوجوان در سراسر جهان از مدرسه بازمانده‌اند.
۶۱۷ میلیون کودک و نوجوان نمی‌توانند ریاضیات اولیه را بخوانند و انجام دهند. کمتر از ۴۰ درصد از دختران در جنوب صحرای آفریقا تحصیلات متوسطه را به پایان می‌رسانند و حدود ۴ میلیون کودک و نوجوان پناهنده از مدرسه بازمانده‌اند.» این آمار حالا کمی افزایش هم یافته است و جنگ‌های یکی دو سال گذشته، حق طبیعی آموزش را از کودکان بسیاری در سراسر دنیا گرفته است.
چرا روز جهانی آموزش مهم است؟
آموختن حق بشر است
به همین سادگی. آموزش حق بشر است. محروم‌کردن کسی از این حق، غم انگیز است، زیرا می‌تواند سرنوشت یک انسان را برای همیشه تغییر دهد.
آموزش کلید توسعۀ پایدار است
بدون آموزش، توسعۀ پایدار نمی‌تواند وجود داشته باشد. آموزش برای کمک به جوامع برای تکامل و توسعه ضروری است.
توانمندسازی افراد
در هسته اصلی آن، آموزش یک فرد به معنای توانمندسازی آنهاست. آنها را قادر می‌سازد فکر کنند، ایده بسازند، هدف‌گذاری کنند و هدف داشته باشند.
نیکان و آموزش
اعداد و آمار بالا به‌خوبی ضرورت چاره‌اندیشی و فعالیت همگانی در بحث آموزش عمومی را آشکار می‌کند و به همین دلیل هم نهادهای معتبر بین‌المللی مانند یونسکو نگاهی ویژه به فعالیت‌های موسسه‌های خیریه در این زمینه دارند؛ به‌عبارت ساده‌تر، تجربه این‌همه سال نشان می‌دهد که راه‌حل بخشی از این مسئله در فعالیت داوطلبانه و تلاش موسسه‌های خیریه در زمینه تامین حق آموزش، نهفته است.
مؤسسه خیریه نیکان ماموت هم با همین هدف و از روزهای نخست آغاز فعالیت خود، آموزش را یکی از محورهای اصلی فعالیت خود قرار داده است. نیکان رشد تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان نیازمند را یکی از اهداف مهم خود میداند و با تحت پوشش قراردادن دانش‌آموزان نیازمند و دانشجویانی که توان پرداخت هزینۀ تحصیلی ندارند، امکان داشتن آینده‌ای بهتر را برای آنان فراهم می‌کند.
نیکان کمک‌های خود را در زمینه‌های مختلفی ارائه می‌کند، خرید لوازم‌التحریر، تهیۀ پوشاک مناسب و برگزاری کلاس‌های کمک‌آموزشی برای پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان از جملۀ این کمک‌ها هستند. شرح این کمک‌ها را در اینستاگرام مؤسسۀ نیکان می‌توانید بخوانید.
نیکان شهریور هر سال با برگزاری کمپین لوازم‌التحریر برای کودکان مناطق محروم ابزار تحصیل فراهم می‌کند، کاری که بسیاری از حامیان و داوطلبان نیکان در آن مشارکت دارند. این مؤسسه از سوی دیگر با کمک حامیان توانمند مجموعه برای دانش‌اموزانی که به دلایل مختلف بروز بلایای طبیعی یا محرومیت روستا و شهرشان مدرسه ندارند، کلاس‌های درس کانکسی تهیه می‌کند.
نیکان دانشجویان بسیاری را نیز حمایت می‌کند و می‌کوشد با مشارکت خیراخواهان و نوع‌دوستان همیشه همراهش هزینۀ تحصیل و زندگی دانشجویان نیازمند را تهیه کند. نیکان جهانی شاد و سرشار از سلامتی برای همه آرزو می‌کند و در روز جهانی آموزش با روی باز حمایت همۀ دوست‌داران آموزش را می‌پذیرد تا همۀ جوانان آینده‌ای روشن پیش رو داشته باشند.
علاوه‌براین و همچنان که پیش‌تر اشاره شد، تازه‌ترین فعالیت مؤسسه خیریه نیکان ماموت، ساخت و افتتاح مدرسه نیکان در روستای علی‌آباد از شهرستان بمپور در استان سیستان و بلوچستان است؛ مدرسه‌ای مجهز و شش کلاسه که با همراهی حامیان نیکوکار این مؤسسه تامین بودجه و ساخته شده است. نیکان جهانی شاد و سرشار از سلامتی برای همه آرزو می‌کند و در روز جهانی آموزش با روی باز حمایت همۀ دوست‌داران آموزش را می‌پذیرد تا همۀ جوانان آینده‌ای روشن پیش‌رو داشته باشند.
تحصیل حق هر زن و مرد است و با آموزش میتوان جهان را تغییر داد.