روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر
27 دسامبر با هدف افزایش آگاهی دربارۀ بیماری‌های همه‌گیر به‌عنوان روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر انتخاب شده است. جهان در طول تاریخ به اپیدمی‌های پرشماری گرفتار شده است. با این حال، بشر هنوز با یافتن راه‌هایی برای جلوگیری از انتشار ویروس‌ها توانسته زنده بماند.
اما اگر ملت‌ها از قبل برای یک همه‌گیری مرگبار آماده باشند، می‌توان جان تعداد بیشتری از مردم را نجات داد؟ هنگام چنین بحران‌هایی از مردم و خیریه‌ها چه کاری برمی‌آید؟ اگر معتقدید آگاهی و آمادگی کلیدی است، این روز را با شور و اشتیاق فراوان جشن بگیرید و این پیام را منتشر کنید. نقش خود را در مبارزه با هر بیماری همه‌گیری که ممکن است به سر آدمی بیاید، ایفا کنید!
آنچه سال‌ها در فیلم‌های تخیلی سینمای هالیوود و برای تصویرسازی آخرالزمان طراحی می‌شد، واقعاً به حقیقت پیوست و انسان سرمست از کشف واکسن و پیروزی بر کُشنده‌ترین همه‌گیری‌ها، در حیرت ویروس کرونا فرورفت.
ابتلای بیش از ۷۰۰ میلیون انسان به این ویروس و مرگ بیش از ۷ میلیون نفر، هشداری به جامعه بشری درباره ناتوانی در مقابل همه‌گیری بود، مخصوصاً اگر این همه‌گیری ناگهانی باشد و جوامع بشری برای مقابله با آن آماده نباشند.
همین چندخط و ده‌ها استدلال دیگر، سازمان ملل متحد و زیرمجموعه مرتبط با سلامتش یعنی سازمان بهداشت جهانی را به این واداشت که روز خاص را برای مقابله با همه‌گیری‌ها نام‌گذاری کنند؛ روزی که قرار است بشر امروز و آینده را برای مقابله با همه‌گیری‌های پیش‌رو آماده کند تا دست‌کم آن غافل‌گیری دوران ویروس کرونا رخ ندهد. حالا و از سال ۲۰۲۰، ۲۷ دسامبر روز جهانی آمادگی برای بیماری‌های همه‌گیر است؛ روزی که محور اصلی یادداشت پیش‌رو است. به‌عبارت‌دیگر، روز جهانی آمادگی برای بیماری‌های همه‌گیر، یادآور چالش‌هایی است که بشریت در برابر ویروس‌ها و اپیدمی‌های مختلف تجربه کرده است. آن‌طور که سازمان بهداشت جهانی در پایگاه خبری خود نوشته است، این روز فرصتی است تا درباره اهمیت آمادگی جهانی، پیشگیری و نقش نهادهای مردمی در کاهش آسیب‌های این بحران‌ها گفت‌وگو شود. همچنان که پیش‌تر اشاره شد، در این مقاله، به تاریخچه این روز، تأثیر اپیدمی‌ها بر جامعه و اقدامات موسسه خیریه نیکان ماموت در حمایت از خانواده‌های نیازمند می‌پردازیم.
در ادامه می‌خوانید:
- تاریخچۀ روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر
- جدول زمانی روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر
- چگونه روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر را گرامی بداریم؟
- واقعیت‌های جالب در مورد همه‌گیری
- چرا روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر مهم است؟
- خیریه‌ها و بحران بیماری‌های همه‌گیر
- نیکان و همه‌گیری کرونا
تاریخچۀ روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر
در اواخر سال 2019، شیوع ویروس کرونا در چین آغاز شد. با افزایش نرخ عفونت و افزایش شمارش اجساد، مناطق زیادی از شهرها قرنطینه شدند.
با این حال، حتی با وجود انتشار اخبار این ویروس در سراسر جهان، مقامات نتوانستند این بیماری را مهار کنند. در عرض چند ماه، موارد کووید 19 در سراسر جهان ظاهر شد و تعداد قربانیان افزایش یافت. ویروسی که در ابتدا تصور می‌شد آنفولانزا باشد، یک بیماری همه‌گیر از آب درآمد که زندگی میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داد.
به دلیل همه‌گیری، حفره‌های سیستم‌های بهداشت و درمان کشورهای بسیاری آشکار شد. تختهای بیمارستانی به‌سرعت پر شدند و دستگاه‌های تنفس مصنوعی بیمارستان‌ها آن‌قدر کم‌تعداد بود که نمی‌توانست جواب‌گوی همۀ بیماران باشد. زمان‌هایی وجود داشت که حتی مواد ضدعفونی‌کننده دست و ماسک‌های جراحی هم موجود نبودند.
با این حال، پس از ماه‌ها مطالعه دربارۀ همه‌گیری، چندکارشناس بهداشت دریافتند که کووید۱۹ مهار می‌شد اگر جهان از پیش برای چنین فاجعه‌ای آمادگی پیدا می‌کرد. با در نظر گرفتن این موضوع، اولین روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه‌گیر در تاریخ 27 دسامبر 2020 برگزار شد.
این روز باهدف افزایش آگاهی عمومی و تاکید بر اهمیت همکاری جهانی برای مقابله با بحران‌های بهداشتی توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۰ نام‌گذاری شد.
این مناسبت نه‌تنها فرصتی برای بزرگداشت تلاش‌های جمعی بشر در مقابله با اپیدمی‌هاست، بلکه هشداری است برای جهان که هنوز در برابر تهدیدات ناشناخته‌ای که می‌توانند زندگی میلیون‌ها نفر را به خطر بیندازند، آسیب‌پذیر است. در این روز، کشورهای مختلف با برگزاری کنفرانس‌ها، کارگاه‌ها و پویش‌های آموزشی، اهمیت آمادگی بهداشتی را یادآوری می‌کنند.
برخی از فعالیت‌های این روز شامل ارزیابی سیستم‌های بهداشتی ملی، آموزش نیروی انسانی، تامین تجهیزات ضروری و همکاری با نهادهای بین‌المللی برای مقابله با بیماری‌های احتمالی است. سازمان بهداشت جهانی دراین‌باره و در پایگاه خبری خود به مناسبت این روز در سال ۲۰۲۳ نوشته است: «با اذعان به اینکه همه‌گیری کووید ۱۹ نقص‌های جدی را در سطح کشورها، مناطق و جهان در آمادگی، پیشگیری و تشخیص به‌موقع و مؤثر همه‌گیری‌ها مشخص کرد، مهم است که برای موارد مشابه آینده آمادگی جوامع بشری را افزایش دهیم.
پاسخ به شرایط اضطراری بالقوه بهداشتی؛ از جمله در ظرفیت و تاب‌آوری سیستم‌های سلامت، ضرورتی انکارناپذیر است و حالا باید برای موارد مشابه احتمالی بیش از گذشته آماده باشیم.» با این توضیحات اما خوب است نگاهی به آمار تلفات انسانی در همه‌گیری‌های گذشته داشته باشیم که اهمیت این روز بیش‌ازپیش یادآوری شود.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد این روز را برای تأکید بر اهمیت پیشگیری، آمادگی و مشارکت در برابر بیماری‌های همه‌گیر انتخاب کرد. توجه به این موضوع از زمانی اهمیت پیدا کرد که کووید۱۹ تأثیر سرمایه‌گذاری در سیستم‌های پیشگیری، شناسایی و پاسخگویی به شیوع بیماری‌های عفونی را برجسته کرد. کووید۱۹ یک تراژدی انسانی است. اما یک فرصت نسلی نیز برای بازسازی جهانی برابرتر و پایدارتر ایجاد کرده است.
جدول زمانی روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر
31 دسامبر 2019
مواردی از خوشه‌های ذات‌الریه در چین گزارش شد.
12 ژانویه 2020
توالی ژنتیکی کووید۱۹ توسط چین مشترک است.
13 ژانویه 2020
اولین مورد کووید۱۹ خارج از چین در تایلند گزارش شد.
11 مارس 2020
سازمان جهانی بهداشت، کووید۱۹ را به دلیل سطوح هشداردهنده شیوع و شدت آن یک بیماری همه‌گیر اعلام کرد.
خانواده‌های کم‌برخوردار؛ قربانیان اصلی اپیدمی‌های جهانی
همین تجربه دوران کرونا به‌خوبی نشان می‌دهد که خانواده‌های کم‌برخوردار قربانیان اصلی همه‌گیری هستند؛ به‌عبارت‌دیگر، اگرچه با یک همه‌گیری روبه‌رو بودیم که زندگی همه را درگیر کرده‌بود اما میزان آسیب‌پذیری خانواده‌های کم‌برخوردار و اقشار فرودست بیشتر بوده‌است. علاوه‌براین و براساس گزارش بانک جهانی، بیش از ۷۰ درصد از افرادی که در جریان همه‌گیری‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند، در کشورهای کم‌درآمد زندگی می‌کنند.
این خانواده‌ها به دلیل دسترسی محدود به خدمات بهداشتی، تغذیه نامناسب و نبود آموزش کافی، آسیب‌پذیرتر از سایر اقشار جامعه هستند. همچنان که در بالا اشاره شد، مثال بارز این مسئله، تاثیر همه‌گیری کرونا بر خانواده‌های کم‌برخوردار بود. بسیاری از این خانواده‌ها شغل خود را از دست دادند و نتوانستند هزینه‌های درمان و پیشگیری را تامین کنند.
مناطقی که فاقد زیرساخت‌های بهداشتی مناسب بودند، بیشترین میزان مرگ‌ومیر را تجربه کردند. علاوه بر این، نابرابری در دسترسی به واکسن نیز یکی از معضلات عمده بود؛ درحالی‌که کشورهای توسعه‌یافته توانستند بخش بزرگی از جمعیت خود را واکسینه کنند، بسیاری از کشورهای کم‌درآمد هنوز نتوانسته‌اند به پوشش واکسیناسیون مناسب دست یابند.
چگونه روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر را گرامی بداریم؟
گسترش آگاهی در بارۀ اقدامات پیشگیرانه
ارتباط مستمر و پرتعداد مردم کشورهای مختلف موجب شده است که بیماری‌ها بتوانند سریع‌تر از همیشه گسترش یابند. به همین دلیل اشتراک‌گذاری اطلاعات در مورد واکسیناسیون و سایر اقدامات ایمنی بسیار مهم است.
میزبانی یک وبینار
تحقیقات کنید تا بفهمید چه چیزی ممکن است باعث ایجاد همه‌گیری شود و چگونه مردم می‌توانند به کنترل آن کمک کنند. سپس یک وبینار برگزار کنید و دانشی که به دست آورده‌اید را به اشتراک بگذارید.
به بچه‌ها آموزش بده
با کودکانتان صحبت کنید و دربارۀ اهمیت رعایت بهداشت، حفظ فاصلۀ اجتماعی و استفاده از ماسک برای محدودکردن بیماری‌ها به آنها آموزش دهید.
واقعیت‌های جالب در مورد همه‌گیری
- همه‌گیری آنفولانزای سال 1918 پنج درصد از جمعیت جهان را کُشت.
- حدود 3هزار سال قبل از میلاد، یک بیماری همه‌گیر منطقه‌ای روستایی در چین که اکنون با نام هامین منگه شناخته می‌شود را کاملاً از بین برد.
- در سال 430 قبل از میلاد همه‌گیری یک بیماری در آتن آغاز شد و پنج سال ادامه یافت.
- هنگامی که کاشفان اروپایی قارۀ آمریکار ا کشف کردند، بیماری طاعون را برای نخستین بار به این قارۀ جدید آوردند و بروز یک همه‌گیری را رقم زدند.
چرا روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر مهم است؟
دانش و آگاهی را افزایش می‌دهد
این روز مهم است زیرا دانش را گسترش می‌دهد. آگاهی در مورد همه‌گیری‌های مختلف که قبلاً جهان را تحت تأثیر قرار داده‌اند و علل آنها برای پیشگیری یا مبارزه با آنها در آینده بسیار مهم است.
سیستم بهداشت و درمان را بهبود می‌بخشد
در سراسر جهان بیماری‌های همه‌گیر به بحث گذاشته می‌شود. کشورها شروع به تدوین استراتژی‌هایی می‌کنند که می‌تواند به بهبود سیستم مراقبت‌های بهداشتی آنها کمک کند.
کشورها در مبارزه با همه‌گیری‌ها متحد می‌شوند
این روز بستری است برای آنکه در کشورهای مختلف، تدابیر سخت‌گیرانه در برابر اپیدمی‌های آینده اتخاذ شود.
خیریه‌ها و بحران بیماری‌های همه‌گیر
کووید ۱۹ یا همان کرونا هنوز تمام نشده است اما اثرات اجتماعی، سلامتی و اقتصادی آن هنوز پابرجاست. با آنکه سازمان بهداشت جهانی فقط جنبه‌های سلامتی و جسمانی را در مناسبتی مانند روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر درنظر می‌گیرد اما مشکلات در چنین مواقعی بسیار وسیع‌تر است و جهان باید برای همۀ مشکلات ناشی از همه‌گیری‌ها آماده باشد.
هنگامی که بحران مرگ‌بارکرونا دنیا را درگیر خود کرد، بیمارستان‌ها در سراسر جهان و همین‌طور همۀ شهرهای ایران با مشکل کمبود امکانات مواجه شدند. دارو، سرم، دستگاه‌های اکسیژن‌ساز و تختهای بیمارستانی جواب‌گوی تعداد انبوه بیماران نبود و به جز مردم سیستم درمان هم به کمک نیاز داشت.
در چنین وضعیتی، خیران مستقل، مؤسسه‌های خیریه و دیگر سازمان‌های مردم‌نهاد دست به دست هم دادند تا با کمک‌های خود جان بیماران کرونایی را نجات دهند و سیستم درمان کشور را از کمبود امکانات برهانند.
کمپین‌های متعددی برگزار شد، در بعضی موارد خیریه‌ها با هم وارد عمل شدند و در نهایت کمک‌های بسیاری برای عبور از این وضعیت بحرانی جمع‌آوری شد.
اگر خاطرات دوران کرونا را فراموش نکرده‌اید، احتمالاً به‌خاطر می‌آورید که در اوج همه‌گیری، افرادی داوطلبانه ضدعفونی مکان‌های عمومی را انجام می‌دادند یا اینکه با سفر به مناطق دورافتاده در آگاهی‌بخشی و دیگر فعالیت‌های عمومی خطرناک مشارکت می‌کردند.
به‌طور خلاصه، نهادهای خیریه و داوطلبانه در مقابله با بحران‌های بهداشتی، نقشی کلیدی ایفا می‌کنند. این سازمان‌ها با تمرکز بر مناطق محروم و گروه‌های آسیب‌پذیر، خلاهای موجود در سیستم‌های بهداشتی دولتی را پر می‌کنند.
مثال دیگر مسئله و بحران ایدز است که بسیاری از نهادهای مردمی با تامین دارو و برگزاری پویش‌های آموزشی، تاثیر بسزایی در کاهش گسترش بیماری داشتند. در بحران کرونا نیز، نقش نهادهای خیریه در تامین ماسک، مواد ضدعفونی‌کننده و حتی غذای گرم برای خانواده‌های آسیب‌دیده، حیاتی بود. این تلاش‌ها نشان می‌دهد که کارهای داوطلبانه، نه‌تنها جان انسان‌ها را نجات می‌دهد، بلکه به تقویت روحیه همبستگی و امید در جوامع کمک می‌کند.
نیکان و همه‌گیری کرونا
مؤسسۀ خیریۀ نیکان ماموت، یکی از آن خیریه‌هایی است که فعالیت در وضعیت‌های بحرانی و کمک به آسیب‌دیدگان آن را از اهداف خود می‌داند. نیکان در دوران اوج شیوع کرونا کمک به مردم و بیمارستان‌ها را مستمر دنبال می‌کرد و به بیمارستان‌ها و مردم بسیاری کمک رساند. در روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر نگاهی دوباره به این فعالیت‌ها و نقش نیکان به عنوان خیریۀ حامی خانواده خالی از لطف نیست.
همچنان که می‌دانید موسسه خیریه نیکان ماموت در هفت شاخه کلی و درجهت حمایت از خانواده‌های کم‌برخوردار فعالیت می‌کند که یکی از این شاخه‌ها حوزه درمان و سلامت است. شایسته یادآوری است که دیگر شاخه‌های فعالیت این موسسه خیریه هم به‌طور غیرمستقیم خانواده‌های کم‌برخوردار را برای مقابله با همه‌گیری آماده و مقاوم می‌کند؛ به عنوان مثال خانواده کم‌درآمدی که در اثر مداخله نیکان خودکفا می‌شود حتماً شرایط بهتری در مقابله با بیماری‌های (چه پیشگیری و چه درمان) پیدا می‌کند.
در جریان همه‌گیری کرونا هم این موسسه اقدامات گسترده‌ای انجام داده است. نیکان با توزیع ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده در بین خانواده‌های کم‌برخوردار، توانست از گسترش بیماری در مناطق محروم جلوگیری کند. همچنین، این موسسه خیریه با ارائه بسته‌های معیشتی و حمایت مالی از بیماران مبتلا به کرونا، فشار اقتصادی تحمیل‌شده به خانواده‌های نیازمند را کاهش داد. نیکان با همکاری شبکه‌ای از داوطلبان، توانست در کوتاه‌ترین زمان ممکن نیازهای اولیه بسیاری از خانواده‌ها را تامین کند. در کنار این اقدامات، نیکان بر آموزش و آگاهی‌بخشی نیز تاکید ویژه‌ای داشت.
برگزاری پویش‌های اطلاع‌رسانی در زمینه پیشگیری از کرونا، یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های این موسسه بود. به این فهرست می‌توان ده‌ها مورد دیگر را هم اضافه کرد اما به‌طور خلاصه می‌توان نوشت که هدف اصلی نیکان خودکفایی خانواده‌های کم‌برخوردار است و این خودکفایی قطعاً خانواده‌ها را برای مقابله بهتر با همه‌گیری آماده می‌کند.
آسیب‌هایی که کرونا به دلیل تعداد بی‌شمار بیماران به سیستم درمان وارد کرد، موجب شد بیمارستان‌ها در بخش‌های گوناگونی با کمبود مواجه شوند. در بعضی بیمارستان‌ها حتی ماسک، مایع ضدعفونی‌کننده و لباس بیمارستان هم با کمبود مواجه بود. از سوی دیگر به دلیل همه‌گیربودن کرونا این نیاز وجود داشت که کادر بیمارستان‌ها لباس‌های ایزوله به تن کنند و بدیهی است که همۀ بیمارستان‌ها به اندازه‌ای که در وضعیت کرونا نیاز بود به چنین لباس‌هایی دسترسی نداشتند.
این مسائل در استان‌های محروم‌تر مثل سیستان‌وبلوچستان بیشتر احساس می‌شد. نیکان با همکاری خیران خود در چند نوبت برای بیمارستان‌ها و مردم این منطقه ماسک و مایع ضدعفونی‌کننده ارسال کرد. دستگاه اکسیژن‌ساز، مانومتر، ویلچر و گان پزشکی چیزهای دیگری بود که نیکان آنها را با کمک حامیان خود تهیه کرد و در اختیار بیمارستان‌های سیستان‌وبلوچستان قرار داد.
فقط این استان نبود؛ نیکان برای بیمارستان رازی رشت 300 دست لباس بیمارستان تهیه کرد. به بیمارستان علیمرادیان نهاوند مایع دست‌شویی فرستاد. برای مهر در شهر ملایر شیلد و عینک خرید و حتی برای روحیه‌دادن به پرستاران چند بیمارستان کرونایی سبدها آذوقه هدیه کرد. یکی دیگر از مشکلات بیمارستان‌ها کمبود دستگاه اکسیژن‌ساز بود؛ برای رفع این مشکل نیکان با کمک خیران خود پنج دستگاه اکسیژن‌ساز برای بیمارستان‌هایی در فنوج و هیرمند سیستان‌وبلوچستان تهیه کرد. در اینستاگرام مؤسسۀ نیکان دربارۀ این فعالیت‌ها می‌توانید بیشتر بخوانید.
البته نیکان تا آنجا که در توان داشت به بیمارستان‌های تهران هم کمک‌رسانی کرد و به عنوان مثال برای بیمارستان امام حسین تهران لباس ایزوله و بیمارستان‌ها نورافشار طالقانی تهران دستگاه اکسیژن‌ساز تهیه کرد.
کرونا اما فقط مشکلات پزشکی و بهداشتی ایجاد نکرد، قرنطینه‌های طولانی موجب شد بسیار از مردم شغل خود را از دست بدهند و با مشکلات اقتصادی متعددی مواجه شوند. بسیاری برای تأمین معیشت به مشکل افتادند و بسیاری دیگر توان پرداخت اجاره‌بهای خانه‌های خود را نداشتند. نیکان در سه دوره به مددجویان سیستان‌وبلوچستان خود برای پرداخت اجاره در این دوران کمک کرد و یک دوره نیز برای این خانواده‌ها آذوقه تهیه کرد.
در روز جهانی آمادگی برای بیماری های همه گیر، بحران بیماری‌های همه‌گیری مانند کرونا همۀ مردم را درگیر خود کرد؛ با این حال نشان داد که خیریه‌ها تا چه اندازه می‌توانند در کمک‌رسانی و پشتیبانی شرایط بحرانی یاری‌رسان باشند.
پیشگیری؛ کلید مبارزه با همه‌گیری‌های آینده
همه آنچه در بالا آمد، مقدمه‌ای برای تاکید بر ضرورت آمادگی برای مقابله با همه‌گیری‌های احتمالی پیش‌رو بود. برای مقابله با همه‌گیری‌های احتمالی آینده، آمادگی کلید اصلی است.
این آمادگی شامل سرمایه‌گذاری در سیستم‌های بهداشتی، تامین تجهیزات ضروری و آموزش عمومی است. موسسه خیریه نیکان ماموت با تکیه بر تجربیات گذشته، بر اهمیت پیشگیری و آمادگی جوامع تاکید دارد.
این موسسه با گسترش فعالیت‌های خود در زمینه آموزش و توزیع منابع بهداشتی، نقش خود را به‌عنوان یکی از پیش‌گامان مقابله با بحران‌های بهداشتی در ایران ایفا می‌کند. جمع‌بندی اینکه، همبستگی بین دولت‌ها، نهادهای خیریه و مردم، آینده‌ای ایمن‌تر را برای همه ما تضمین خواهد کرد.
نظرات
نظر شما در مورد این مطلب چیست؟