روز جهانی بدون خشونت
جهان امروز ما آکنده از خشونت است، جنگ و درگیری‌های کوچک و بزرگ، هر روز مردم بسیاری را به کشتن می‌دهد، خانه‌ها را ویران و انسان‌ها را آواره می‌کند. در چنین جهانی، دعوت به صلح و پرهیز از خشونت آن‌چنان مهم است که سازمان ملل متحد یک روز برای آن در تقویم جهانی انتخاب کرده است.
دوم اکتبر هر سال، مصادف با تولد مهاتما گاندی یکی از نام‌دارترین چهره‌های قرن بیستم، روز جهانی بدون خشونت نام گرفته است. «پرهیز از خشونت» مهم‌ترین مفهوم در افکار گاندی بود، نگاهی که بر رویکردهای اجتماعی قرن بیستم تأثیر بسیاری گذاشت و در سراسر جهان دوست‌دارانی برای خود پیدا کرد. این مهم‌ترین عاملی بود که موجب شد سازمان ملل متحد در سال 2007، روز تولد گاندی را به‌عنوان روز بدون خشونت انتخاب کند.
تعهد گاندی به استفلال هند و راهکارهای او برای صلح، سنگ بنای فعالیت‌های مدنی و حقوق بشری در جهان معاصر بود. گاندی استفاده از خشونت برای دستیابی به صلح را غیرمنطقی می‌دانست و این درسی است که در جهان امروز می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
نگاهی به ایده‌ها، سخنان و کارهای مهاتما گاندی در این روز و بررسی میراث او برای جهانیان راه خوبی است تا بدانیم که چرا باید از خشونت پرهیز کرد و راه صلح را برای جهان برگزید.
تاریخچۀ روز جهانی بدون خشونت
بر اساس قطعنامۀ A/RES/61/271 مجمع عمومی سازمان ملل متحد که 15 ژوئن سال 2007 تصویب شد، روز دوم اکتبر، روز جهانی بدون خشونت نام گرفت. این مناسبت جهانی، فرصتی است برای «انتشار پیام پرهیز از خشونت، به‌وسیلۀ آموزش و آگاهی عمومی». قطعنامۀ سازمان ملل بار دیگر بر «اتحاد جهانی برای تحقق اصل پرهیز از خشونت» و تمایل به «برقراری فرهنگ صلح، مدارا و تفاهم » تأکید می‌کند.
در آن روز، آناند شارما، وزیر امور خارجۀ هند، به نمایندگی از 140 حامی، این قطعنامه را در مجمع عمومی سازمان ملل معرفی کرد و حمایت بین‌المللی از این قطعنامه را احترام جهانی به مهاتما گاندی دانست و با استناد به سخنان مهاتما گاندی گفت که پرهیز از خشونت، بزرگ‌ترین نیرویی است که بشر در اختیار دارد و از تمام سلاح‌های مخرب ساختۀ دست انسان، قوی‌تر است.
آهیمسا یا خشونت نکنید
گاندی معتقد بود که جوانان سراسر جهان باید برای مقاومت در برابر خشونت و تبدیل‌شدن به شهروندی جهانی توانمند شوند تا جهان بتواند با نقض حقوق بشر، درگیری‌های میان کشورها و کاهش شدید بردباری در جهان مبارزه کند.
در هند، مبارزه برای آزادی به رهبری مهاتما گاندی، تأثیری جهانی داشت. او مبارزه علیه استعمار و نقض حقوق بشر را با بسط و مطرح‌کردن مفهوم منحصربه‌فرد آهیمسا یا پرهیز از خشونت طرح کرد.
کلمه آهیمسا (به سانسکریت :ahiṃsā) به معنای «آسیب‌نرساندن» و «شفقت» است. این کلمه از ریشۀ سانسکریت hiṃs به معنای ضربه‌زدن گرفته شده است. هیمس، جراحت و آسیب است. آهیمسا در مقابل یعنی صدمه نزنید و آسیب نرسانید، این مفهوم در ادیان باستانی هند در مورد همۀ موجودات زنده، از جمله همه حیوانات رعایت می‌شده است.
گاندی با موفقیت، اصل آهیمسا را در تمام عرصه‌های زندگی، به‌ویژه در سیاست ترویج کرد. جنبش مقاومت بدون خشونت گاندی، انقلابی بود. برای اولین بار بود که اهیمسا به‌عنوان یک سلاح سیاسی برای تأثیرگذاری بر سرکوبگران استفاده شد. این رویکرد تأثیر بسیار زیادی بر هند داشت، افکار عمومی را در کشورهای غربی متوجه خود کرد و بر چند رهبر قرن بیستم جنبش‌های حقوق مدنی و سیاسی مختلف مانند نلسون ماندلا، مارتین لوتر کینگ جونیور و جیمز بیول از جنبش حقوق مدنی آمریکا اثر گذاشت.
در اندیشۀ گاندی، آهیمسا نه‌تنها از اِعمال جراحت جسمانی، بلکه از حالات روحی مانند نفرت، رفتارهای ناپسند مانند سخنان تند، بی‌صداقتی و دروغ‌گویی جلوگیری می‌کند. گاندی بر این باور بود که آهیمسا یک نیروی خلاق است و همۀ تعاملاتی را در بر می‌گیرد که فرد را به سمت یافتن ساتیا یا حقیقت الهی در باور هندوان، هدایت می‌کند.
گاندی و شهروندی جهانی
برای گاندی میهن‌پرستی همان انسانیت بود، او زمانی گفته بود: «امیدوارم با به‌دست‌آمدن آزادی هند، رسالت برادری انسان را محقق کنم و به آن ادامه دهم. در نظر من مفهوم میهن‌پرستی با گسترده‌ترین خیر بشریت سازگار است.»
در واقع، یکی از چالش‌های جهان امروز، فراگیرشدن همۀ اشکال خشونت است. گاندی اما به دنبال صلح بود، صلحی فراتر از پایان‌یافتن همۀ جنگ‌ها و به معنای زندگی با عدالت و شفقت، حقوق بشر و مسئولیت‌پذیری. استراتژی مسالمت‌آمیز، نامتعارف و بدون خشونت گاندی برای استقلال هند از استعمار بریتانیا، شبیه به اصول شهروندی جهانی است، چیزی که اکنون در سراسر جهان به رسمیت شناخته شده است.
شهروندی جهانی، به شکل مستقل در دیدگاه‌های گاندی طرح نشده است. برنامه گاندی برای آموزش مردم، توسعۀ شهروندانی اخلاقی برای داشتن یک هند مستقل بود با این حال او خود را شهروند جهان می‌دانست. او گفته بود: «من از مادر بی‌سواد اما دانایم آموختم که همۀ حقی که شایستگی حفظ‌شدن دارد، انجام وظیفه است. حق زندگی فقط زمانی به ما تعلق می‌گیرد که وظیفۀ شهروندی خود را در جهان به‌خوبی انجام داده باشیم.» با این تعریف از نظر گاندی پرهیز از خشونت یکی از آن وظایفی است که انجامش، ما را به شهروندی جهانی تبدیل می‌کند، شهروندی که حق دارد از جهان زندگی طلب کند.
چگونه روز جهانی بدون خشونت را گرامی بداریم؟
گاندی را بخوانید
گاندی یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین رهبران جهان در قرن گذشته بود و ما می‌توانیم چیزهای زیادی از او بیاموزیم. او دو جملۀ معروف داشت، نخست اینکه «دلایل زیادی وجود دارد که من می‌میرم، اما هیچ دلیلی وجود ندارد که برای آن دیگری را بکشم.» و دیگری آنکه «منطق چشم در برابر چشم، فقط تمام دنیا را کور می‌کند.» همین دو جمله به ما نشان می‌دهد که اندیشه‌های او تا چه اندازه می‌تواند، برای مردم کارآمد باشد.
در یک رویداد مخالفت با خشونت شرکت کنید
سازمان ملل متحد هر سال در سراسر جهان، میزبان رویدادهای رسمی برای بزرگداشت قطعنامۀ سال 2007 است، بسیاری سازمان‌ها نیز در این روز تولد گاندی را جشن می‌گیرند. اگر در محل زندگی شما چنین رویدادهایی برگزار می‌شود می‌توانید در آن‌ها شرکت کنید، اگر هم نه، از این روز به‌عنوان فرصتی برای صحبت دربارۀ اهمیت پرهیز از خشونت استفاده کنید یا حتی خودتان رویدادی با این موضوع ترتیب دهید.
به دنبال یک کار مهربانانه اما تصادفی بروید
مفهوم مهربانی‌های تصادفی با ظهور رسانه‌های اجتماعی مطرح شده است، زیرا دریافت‌کنندگان مهربانی، اغلب قدردانی خود از غریبۀ مهربان را به صورت آنلاین منتشر می‌کنند. در روز جهانی بدون خشونت به یک غریبه، مهربانی کنید تا روز خودتان هم روشن شود. می‌توانید کرایه تاکسی کسی را بپردازید، برای دوستی یک یادداشت محبت‌آمیز ناشناس بگذارید، برف را از شیشۀ ماشین ناشناسی پاک کنید یا هر کار دیگری را انجام دهید که فکر می‌کنید ممکن است خودتان و دیگران را خوشحال کند. به قول گاندی، امروز «تغییرى باش که دوست داری در دنیا ببینى».
چرا روز جهانی بدون خشونت مهم است؟
آگاهی را بالا می‌برد
اصطلاح «پرهیز از خشونت» در قرن اخیر به‌قدری استفاده شده که معنای آن شکل‌های جدیدی به خود گرفته است. معمولاً تصور می‌شود که این عبارت، مترادفی برای صلح‌طلبی است، با این حال گرچه چنین برداشتی هم درست است، اما گروه‌های بسیاری در سراسر جهان از این مفهوم به‌عنوان نیرویی برای تغییر اجتماعی به جای مخالفت شدید با جنگ استفاده می‌کنند. سازمان ملل امیدوار است با آموزش و آگاهی، اشکال متنوع پرهیز از خشونت را به اشتراک بگذارد.
روشی اثبات شده برای تغییر اجتماعی
«پرهیز از خشونت» یک اصطلاح گسترده است که شکل‌های مختلفی به خود می‌گیرد. اقدامات غیرخشونت‌آمیز شامل اعتراضات، راهپیمایی‌ها و بیداری‌ها است که در دهه 1960 با موفقیت برای ایجاد تغییرات اجتماعی در آمریکا به کار گرفته شد. همکاری‌نکردن و مداخله غیر خشونت‌آمیز، مانند محاصره و تحصن، نیز با موفقیت در آمریکا برای نشان‌دادن نابرابری‌های بیشتر استفاده شد. همۀ این تلاش‌ها به گسترش مسالمت‌آمیز افکار منجر شده است.
نیکان و جهان بدون خشونت
در روز جهانی بدون خشونت، مؤسسۀ خیریۀ نیکان ماموت برای همۀ مردم در سراسر جهان آرزوی جهانی آرام و عاری از خشونت دارد. جهان به ما نشان داده است که هرلحظه آبستن خطر است و در چشم‌برهم‌زدنی ممکن است آتش جنگ زندگی همۀ ما را خاکستر کند.
در چنین جهانی، گرچه نیکان به همراهی همۀ خیرخواهان و نیکوکاران برای کمک به مددجویان نیاز دارد، اما آرزومند است که همۀ آدم‌ها مهربانی و صلح‌طلبی پیشه کنند تا زندگی به دور از خشونت، نامهربانی و جنگ ادامه یابد.
اگر شما هم اهل مهربانی هستید، سری به اینستاگرام نیکان بزنید و با فعالیت‌های این مؤسسه بیشتر آشنا شوید. همچنین خوشحال خواهیم شد اگر نظرات خود را در پایین همین مقاله با ما در میان بگذارید.
نظرات
نظر شما در مورد این مطلب چیست؟