مشارکت کودکان در زیبایی شهر
آیندۀ هرجامعه‌ای به تربیت درست کودکان و پرورش نسلی فعال و مسئولیت‌پذیر وابسته است. برای این کار راه‌های زیادی وجود دارد، اما یکی از مهم‌ترین آنها مشارکت دادن کودکان در کارهای سرنوشت‌ساز و اجازه‌دادن به آنان برای ارائۀ نظرات و ایده‌هاست. مشارکت کودکان در زیبایی شهر و یا هر فضایی که در آن حضور دارند یکی از کارهای تأثیرگذاری است که می‌توان در این زمینه انجام داد، کاری که نیکان هم با دعوت از کودکان به یک رویداد نقاشی آن را انجام می‌دهد.
کودکان دوست دارند، خوش بگذرانند و از فعالیت‌هایی که با نقاشی و بازی همراه باشد لذت ببرند. در چنین فضایی می‌تواند از خلاقیت و حس همکاری کودکان بهره برد و آنان را در فعالیت هایی که بر شهر و محل زندگی آنان تأثیر می‌گذارد، سهیم کرد. چنین رویکردی به داشتن نسلی خلاق، پویا و علاقه‌مند به حضور در فعالیت های سرنوشت ساز کمک می‌کند.
مشارکت کودکان در زیبایی شهر
در ادبیات نهادهای بین‌المللی حقوق بشری، به شهری که کودکان در آن بتوانند فعال و سلامت زندگی کنند، شهر دوستدار کودک گفته می‌شود. شهری که می‌توان آن را با مشارکت کودکان در زیبایی شهر پدید آورد.
همچنین شهر دوستدار کودک در واقع شهر یا جامعه‌ای محلی است که در آن دولت با تبدیل حقوق بالقوۀ کودکان به نتایجی عملی، معنادار و سنجش‌پذیر، به اجرای پیمان‌نامۀ حقوق کودکان متعهد می‌شود. در چنین شهر و جامعه‌ای، نیازها، اولویت‌ها و صدای کودکان بخش لاینفکی از سیاست‌ها، برنامه‌ها و اتخاذ تصمیم‌های عمومی خواهد بود. در سال‌های اخیر، فعالیت‌های ابتکاری برای پدید آوردن شهرهای دوستدار کودک، رشد چشمگیری داشته و امروزه بیش از 30 میلیون کودک از 40 کشور دنیا در شهرهای دوستدار کودک زندگی می‌کنند.
مشارکت یکی از اساسی ترین حقوق کودکان با هر سن، از هر جامعه، با هر توانایی و درهمۀ بخش‌های جامعه است و هیچ کودکی نباید از این حق محروم شود. اینکه کودکان بتوانند در تصمیماتی که بر آنها موثر است، دخالت داشته باشند، به معنای رعایت کرامت انسانی است. این موضوع همچنین ابزاری برای درک سایر حقوق کودکان شامل حمایت از آنان و حصول اطمینان از این است که سیاست‌های محلی نسبت به نیازها و اولویتهای کودکان پاسخ‌گو خواهد بود. مشارکت کودکان در زیبایی شهر بخشی مهم در ایجاد شهرهای دوستدار کودک است، زیرا فعالیت شهروندی کودکان در این سطح آسان‌تر و سریع‌تر است.
مشارکت کودکان لازمۀ اطمینان از این موضوع است که سیاست‌ها، خدمات و امکاناتی که کودکان از آنها بهره ببرد. همچنین لازم است نگرانی‌ها، ایده‌ها و اولویتهای کودکان نیز در روند این مشارکت منکعس شود. بینش منحصربه‌فردی که هر کودک در زندگی خود دارد، دیدگاه‌های شگفت‌انگیزی را ارائه می‌دهد؛ حال اگر این کودکان در ساختن جهان پیرامون خود مشارکت نداشته باشند، چنین نظراتی هیچگاه بروز نخواهد کرد.
از این گذشته کودکان شایستگی‌ها، مهارت‌ها و دانش بیشتری از طریق مشارکت کسب می‌کنند که برای جامعه مفید خواهد بود. ایجاد امکان مشارکت کودکان، نه تنها به عنوان یک مسئلۀ مربوط به حقوق کودکان؛ بلکه به عنوان روشی برای تقویت خدمات کلیدی محلی می‌تواند مدیران محلی را وادار به انجام تعهدات خود کند.
از آنجایی که وضعیت حقوق کودکان و تعهدات مربوط به تعامل با کودکان و نوجوانان در هر کشور متفاوت است، شناخت فاکتورهای خاص پشتیبان و بازدارنده در مشارکت معنادار ابتکار شهرهای دوستدار کودک اهمیت دارد.
مادۀ 12 پیمان نامه حقوق کودک، حقی جدید و اساسی در قانون بین‌المللی حقوق بشر معرفی کرده که براساس آن، هرکودک قادر به خلق یا نظر یا دیدگاه، باید بتواند دیدگاه خود را بیان کند و دیدگاه مذکور بر حسب بلوغ و سن کودک مورد توجه و اهمیت قرار گیرد که البته این موضوع فرایندهای اداری و قضایی را نیز شامل می‌شود. همچنین در فضای سنتی متمرکز بر صلاحیت نداشتن کودکان، این ماده مقرر می‌کند که چگونگی امکان مشارکت کودکان باید به عنوان تکلیف و تعهد، بررسی شود.
به عبارت دیگر، با چنین رویکردی وضعیت کودک از فردی منفعل که صرفاً تحت مراقبت و تکفل بزرگ سالان است به یک مشارکت کنندۀ فعال تغییر می‌کند. در این ماده برای داشتن مشارکتی معنادار، به لزوم دسترسی کودکان به تصمیم‌گیرندگان و توجه به دیدگاه‌های کودکان تاکید شده است و کودکان باید بتوانند به‌عنوان فرد یا گروه، دیدگاه‌های خود را خلق و ابراز کنند و بر مسائلی که آنها را مستقیم یا غیر مستقیم نگران می‌سازد، تاثیر بگذارند. ناگفته پیداست که مشارکت کودکان در زیبایی شهر یکی از حقوق آنهاست.
نمونه‌ای از مشارکت کودکان در زیباسازی شهر
زمانی که برنامه‌ریزان شهری ایده ساخت یک ساختمان مسکونی ۱۵ طبقه در نزدیکی یکی از مدارس تورنتو را مطرح کردند، قرار بود این ساختمان در طول روز بر زمین بازی مدرسه سایه بیندازند. در این بین کارکنان، والدین و دانش‌آموزان مشتاقانه به طرح ایده‌های خود برای زیباسازی فضای بیرونی مدرسه پرداختند تا مشارکت کودکان در زیبایی شهر و مدرسه تحقق یابد.
شورای آموزش و پرورش منطقه تورنتو تصمیم گرفت در طرحی آزمایشی زمینه‌ای فراهم آورد تا در آن دانش‌آموزان کلاس سوم تا ششم ابتدایی در طراحی فضاهای آموزشی خود مشارکت کنند. در این طرح آموزشی ۱۰ دانش‌آموز و چهار معلم یک تیم طراحی تشکیل دادند و با همفکری هم ایده هایی به معماران برای ایجاد تحولاتی جدید در مرکز آموزشی خود ارائه دادند.
چنین طراحی‌هایی مشارکتی نه تنها باعث می‌شود کودکان خواسته‌های خود را از محل آموزش خود مطرح کنند بلکه حس خلاقیت را در آنها پرورش می‌دهد و به نحوی نوعی آموزش مشارکت کودکان در زیبایی شهر و مدارس به شمار می‌رود.
تیم طراحی مدارس تورنتو برنامه‌ای طراحی کردند که بر اساس آن تمام دانش‌آموزان موظف بودند مهارت‌های خود برای طراحی مدارس را به اشتراک بگذارند. تمام شرکت‌کنندگان خواسته‌های خود از فضاهای آموزشی را به روش‌های مختلف بیان کردند و آنها را در قالب نقاشی، مجسمه و غیره در اختیار تیم قرار دادند. تیم طراحی مدارس تورنتو با استفاده از ایده‌های مطرح شده یک طرح جامع ایجاد کردند و بر اساس آن به زیباسازی مدرسه فوق پرداختند.
رویداد سازۀ ماندگار در نیکان
در ایران، مشارکت کودکان در زیبایی شهر بارها و در برنامه‌های مختلف اتفاق افتاده است، اما از آنجا که چنین رویکردی باید همواره در شهر وجود داشته باشد، مؤسسۀ خیریۀ نیکان ماموت تصمیم گرفته است با برگزار یک رویداد نقاشی، مشارکت کودکان در زیبایی شهر را ممکن کند.
رویداد «سازۀ ماندگار نیکان» که تاریخ سوم شهریور ماه برای آن درنظر گرفته شده است، اتفاقی هنری است که کودکان و خانوادهایشان در آن حضور خواهند یافت. هدف از این رویداد ترویج فرهنگ انسان‌دوستی و توجه به مشارکت کودکان در زیبایی شهر است. این حس مشارکت در امور انسان‌دوستانه در ذهن کودکان می‌ماند و آنان را به چنین کارهایی تشویق می‌کند.
رویداد «سازۀ ماندگار نیکان» در بوستان ساسان محلۀ ولنجک برگزار می‌شود. حاصل کار کودکان به همت کاشی حافظ روی قطعالت کاشی چاپ و روی دیوار یا سازه‌ای در بوستان ساسان ولنجک نصب خواهد شد. این سازه یادگاری کودکان به شهرشان خواهد بود و آنان با دیدن سازه به تأثیرشان بر شهر و محل زندگی خود پی خواهند برد.
رویداد «سازۀ ماندگار نیکان» با همراهی خانواده‌ها به رویدادی خیریه‌ای هم تبدیل می‌شود زیرا هر خانواده باید برای حضور فرزندش در این رویداد مبلغی بپردازد. مبلغی اندک که صرف کمک به نیازمندان سراسر ایران خواهد شد و از مشارکت کودکان در زیبایی شهر به دست آمده است.
نیکان در طول سال فعالیت‌های بسیاری دارد که از طریق شبکه‌های اجتماعی مؤسسه مانند اینستاگرام می‌توانید با آنها آشنا شوید. برای حضور در رویداد «سازۀ ماندگار نیکان» هم می توانید کودک خود را ثبت نام کنید. به جز این خوشحال می شویم نظر خود دربارۀ مشارکت کودکان در زیبایی شهر را با ما در میان بگذارید.
چقدر زیباست این طرح