عروسک سنتی دست ساز بخشی از قدیمیترین میراث بشرند. آنها فقط شیء تزیینی یا اسبابِ بازی بچه ها نیستند، بلکه تاریخ و آداب و رسوم اقوام مختلف مردم را در دل خود دارند. عروسک سنتی بومی و روستایی نوع نگاه مردم روستایی به جهان، ذوق هنری و حتی باورهای معنوی آنها را نشان میدهند و به همین دلیل است که ارزشمندند.
عروسک ها در مراحل گوناگون زندگی انسان نقش های گوناگونی مانند تندیسک، طلسم و یا بازیچه را پذیرفته اند. از آنجا که بیشتر نمونه های عروسک سنتی و بومی ایران در حال منسوخ شدن هستند، بسیار خوشحالکننده است که عروسکی مثل عروسک سنتی بی بی احیا میشود و نظر مردم و گردشگران را جلب میکند.
گذشته از نمایش ملیت ها و اقوام، عروسک سنتی آنقدر در رنگ لباس ها و اندازه متنوع هستند که میتوانند برای هدیۀ تولد یا یک یادگاری سنتی گزینۀ مناسبی باشند؛ به ویژه اگر زنان روستای با هدف ایجاد یک کسب و کار آن ها را ساخته باشند و بخواهند به عنوان مددجوی یک خیریه عروسک هایشان را به فروش بگذارند، موضوعی که مددجویان مؤسسۀ نیکان ماموت که اهل روستای حاجی بیگی در استان خراسان رضوی، آن را به اجرا گذاشته اند.
در ادامه میخوانید:
- عروسک های بومی خراسان رضوی
- عروسک بی بی
- نگهداری و شست و شوی عروسک بی بی
- عروسک بی بی و نیکان
عروسکهای بومی خراسان رضوی
استان خراسان رضوی هم مانند بسیاری از مناطق ایران فرهنگ بومی و عروسک سنتی خودش را دارد. در هر بخش این استان میتوان دست ساخته ای محلی پیدا کرد که از آرزو ها و باورهای مردم آن ریشه گرفته است. در میان عروسک سنتی جایگاه ویژه ای دارند زیرا ساخت و فروش آنها علاوه بر احیای فرهنگ بومی موجب رشد اشتغال خانگی میشود. زنان روستایی خراسان رضوی با استفاده از پارچه های دورریز و ساده ترین چیزها عروسک میسازند و پوشش بومی و آداب و رسوم استان را در آن ها به نمایش میگذارند.
عروسک های بومی خراسان رضوی پوشش و شخصیت های متنوعی دارند. بعضی از آن ها زنان و مردان روستایی این منطقه را نشان میدهند و بعضی تمثالی از حیوانات بومی روستاهای خراسان رضوی هستند.
زنان روستایی بر روی هر عروسک سنتی نام گذاشته اند و داستان زندگی هر کدام از عروسکها را بر روی پارچه ای نگاشتهاند؛ این پارچه ها بر روی لباس عروسک ها دوخته شده تا خریداران با شیوۀ زندگی زنان روستایی و زندگی آنان، نامها و آداب و فرهنگ خراسان آشنا شوند.
عروسک بی بی
روستای حاجی بیگی از توابع تربت حیدریه بانوانی هنرمند دارد که با دوخت عروسک های پارچه ای بدون صورت، برای خود کسب و کار راه انداخته اند.
این روستا از توابع کدکن شهرستان تربت حیدریه در استان خراسان رضوی است، روستایی خوش آب و هوا با خانه هایی کاه گلی که هیچ کوچه ای در آن بنبست نیست.
آن طور که اهالی حاجی بیگی میگویند، روستایشان قدمتی دیرینه دارد و اتحاد و همدلی حاجی بیگیها همانند سایر روستاییان زبانزد خاص و عام است.
بانوان این روستا با پارچههای سفید و رنگی عروسک هایی میدوزند که هرکدام روایتگر داستانی هستند و به عروسک بی بی معروفند. آنها هم در لباس مردان و هم در جامۀ زنان ساخته می شوند و شخصیت های مختلف روستا را نشان میدهند.
نکتۀ جالب دربارۀ عروسک بی بی آن است که چهره ندارند، این موضوع به باورهای اسطورهای و دینی باز میگردد، بسیاری معتقدند که نباید تمثالی کامل از انسان ساخته شود، زیرا تمثال کامل فقط شایسته خود انسان دارای روح است. چنین باوری از روسیه تا شیلی گسترده است، مردم محلی نقاط مختلف جهان باور دارند که باید درتمثال هایی مثل عروسک نقصی وجود داشته باشد تا از انسان متمایز شود.
مردم حاجیبیگی انتخاب کرده اند که این نقص در صورت عروسک هایشان وجود داشته باشد و به همین دلیل است که عروسکهایشان چهره ندارند.
لباس عروسک های روستای حاجی بیگی یا عروسک بی بی بسیار متنوع است، چارقد برای سرپوش و شلیته برای لباس اصلی، گوینَک یا همان جلیقه برای پوشش رو و یک یاقلوق یا دستمال سر، لباس عروسک ها را تشکیل میدهد که در رنگ های مختلف دوخته میشوند.
نگهداری و شستوشوی عروسک بی بی
بهتر است عروسکهای سنتی مثل عروسک بی بی دور از گرد و غبار و مواد آلاینده نگهداری شوند. در صورتی که نیاز به تمیزکردن آن وجود داشت، بهترین گزینه استفاده از یک دستمال مرطوب است. بهتر است کل عروسک در آب و محلول شست و شو غوطهور نشود و فقط قسمتی که نیاز به تمیز کردن دارد با یک دستمال تمیز شود.
در صورت نیاز به شستوشوی قسمتی از لباس، از یک اسکاچ نرم استفاده کنید. اسکاچ را به کمی محلول شوینده آغشته کرده و دست خود را زیر لباس نگه دارید و به آرامی اسکاچ را روی لباس بکشید و بدون چنگزدن لباس عروسک، با یک پارچه مرطوب آن را تمیز کنید، سپس اجازه دهید عروسک در هوای آزاد خشک شود.
عروسک بی بی و نیکان
مؤسسۀ خیریۀ نیکان ماموت مددجویان مختلفی دارد، از شهرهای بزرگ گرفته تا روستاهای کوچک، افراد بسیاری تحت حمایت نیکان ماموت هستند. در میان آنها زنان روستایی هستند که تلاش میکنند با هنر و توانمندی هایشان درآمد کسب کنند. بسیاری از آنها برای پیش بردن زندگی توانایی لازم را ندارند و به همین دلیل از مؤسسه های خیریه مانند خیریۀ نیکان ماموت کمک میگیرند و حتی با کمک خیریه تولیدات خود را به فروش میگذارند.
بعضی از زنان عروسکساز روستای حاجی بیگی در کدکن هم مددجوی نیکان هستند، آنها تلاش میکنند با کمک نیکان کارهای خود را به فروش میگذارند. عروسک هایی که آن ها میسازند در سایت نیکان ماموت برای فروش گذاشته میشود و عواید حاصل از فروش این عروسکها به این زنان هنرمند عروسکساز داده میشود.
نیکان برای زنان سرپرست خانوار همواره اهمیت بسیار قائل بوده است و تلاش میکند تا به شکل های مختلف به آنها کمک کند. ممکن است گروهی از آنها به مسکن نیاز داشته باشند، بعضی با بیماری دست و پنجه نرم کنند و تعدادی دیگر از آن ها برای تأمین معیشت یا راه اندازی کسب و کار کمک بخواهند، نیکان به عنوان حامی خانواده ها برای همۀ گروه های مختلف برنامه دارد و میکوشد نیازهای آنان را پاسخ گوید. زنان روستای حاجیبیگی هم به همین ترتیب مددجوی نیکان هستند و برای بهبود معیشت محصولاتشان را برای فروش به نیکان سپردهاند.
خرید عروسک بی بی راه خوبی برای کمک به این زنان هنرمند است، همۀ علاقهمندان به عروسک های سنتی و دوست داران کار خیر میتوانند از این لینک عروسک بی بی خریداری کنند.
نظر شما دربارۀ عروسکهای سنتی و البته عروسک بی بی چیست؟ دوست دارید به زنان هنرمند سرپرست خانوار کمک کنید؟
نظر کاربران
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.