بازیافت باتری‌های استفاده شده
بیشتر باتریها یک‌بارمصرف هستند و به همین دلیل عمر کوتاهی دارند، ممکن است ندانید اما آنها از جمله خطرناک‌ترین زباله‌ها هستند و به همین دلیل نمی‌توان آنها را همراه با سایر زباله‌ها راهی سطل زباله کرد. باوجود خطرناک‌بودن، باتریها منابع باارزشی از مواد اولیه هستند، می‌توان با بازیافت باتری‌های استفاده‌شده، دوباره آنها را به زنجیرۀ تولید بازگرداند.
بازیافت انوع مختلف باتری در کشورهای مختلف به روش‌های مختلف انجام می‌شود تا از هدر رفتن این منابع و آلودگی محیط زیست جلوگیری شود. در حال حاضر حدود ۹۰درصد باتری‌های اسید – سرب بازیافت میشوند. شرکت‌های احیاکننده، باتری‌های فرسوده را برای پردازش مجدد و تولید محصولات جدید جمع‌آوری می‌کنند و به صنایع مختلف می‌فرستند.
در ادامه می‌خوانید:
- باتریها چقدر خطرناکند؟
- باتری چگونه بازیافت می‌شود؟
- بازیافت باتری‌های استفاده‌شده برای کمک به نیازمندان
باتریها چقدر خطرناکند؟
به جز خودروها و مصارف صنعتی، در زندگی روزمره باتریها معمولاً در وسایل کوچک مثل ساعت‌های مچی و دیواری، رادیوها، اسباب‌بازی‌ها و لوازم الکترونیک مانند گوشی‌های تلفن همراه، ساعت‌های هوشمند، تبلت‌ها، دوربین‌های عکاسی و لپتاپها استفاده میشوند.
فراگیرشدن استفاده از چنین لوازمی، مصرف باتری را نیز در جهان افزایش داده است. هر سال مصرف‌کنندگان این دستگاه‌ها میلیاردها باتری را استفاده و تبدیل به زباله می‌کنند درحالی که همۀ آنها داری مواد سمی یا خورنده هستند. باتری‌هایی که دور انداخته میشوند، در خاک بسیار پایدارند و به ریشۀ گیاهان آسیب می‌زنند.
ترکیب دقیق و تعداد مواد شیمیایی داخل باتری با توجه به نوع باتری متفاوت است، اما این فهرست اغلب اوقات شامل کادمیوم، سرب، جیوه، نیکل، لیتیوم و الکترولیت است. وقتی باتریها به سطل آشغال خانگی انداخته میشوند، به محل‌های دفن زباله فرستاده میشوند. با خوردگی لایۀ باتری، مواد شیمیایی به خاک می‌ریزد، به منابع آب راه می‌یابند و سرانجام آنها به اقیانوس می‌رسند.
تولیدکنندگان باتری همواره تلاش می‌کنند، محصولاتی تولید کنند که قابلیت بازیافت بیشتر و مواد سمی کمتری داشته باشند. با این حال بازیافت باتری‌های استفاده‌شده می‌تواند زیان‌های زیست‌محیطی استفاده از باتریها را کاهش می‌دهد.
حدود۹۰% جیوه و ۵۰٪ کادمیوم موجود در زباله‌های خشک شهری مربوط به باتری‌های قلمی دور ریخته شده است. طبق گفته آژانس ثبت مواد سمی و بیماری‌ها؛ کادمیوم و نیکل از عوامل شناخته شدۀ سرطان‌زای انسان هستند. جیوه نیز مخصوصاً به شکل بخار بسیار سمی است به همین دلیل دولت‌ها استفاده از آن در باتری را از سال ۱۹۹۶ ممنوع کرده‌اند.
لیتیوم موجود در باتری‌های گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و ماشین‌های برقی نیز ممکن است به آلودگی آب لوله‌کشی منجر شود. لیتیوم می‌تواند باعث آتش‌سوزی در محل دفن زباله شود و سال‌ها در زیر زمین بسوزد.
همچنین سازمان ملل متحد از بحران آلودگی سرب در جهان خبر داده است. براساس آنجه این سازمان اعلام کرده است ۸۰۰ میلیون کودک در معرض خطر مسمومیت ناشی از این نوع آلودگی آب و هوایی قرار دارند و یکی از منابع مهم تولید سرب، سم باتریها است. از سوی دیگر سرب با نقایص مادرزادی و آسیب‌های عصبی و رشدی مرتبط است.
باتری چگونه بازیافت می‌شود؟
بازیافت باتری‌های استفاده‌شده مراحل مختلفی دارد. در مراکز بازیافت باتری، ابتدا بازدهی باتری مطابق با معیارهای مشخص شده تجزیه و تحلیل می‌شود. پس از آن، دو مسیر وجود دارد: یا به باتری اصطلاحاً «عمر دوم» داده می‌شود یا آن را بازیافت می‌کنند.
عمر دوم یا در حقیقت شارژ مجدد باتریها در ایستگاه‌های شارژ سریع انجام می‌شود. آنها مانند پاوربانک کار می‌کنند که بیشتر مردم با استفاده از آنها برای شارژ تلفن‌های همراه آشنا هستند.
راه دوم، بازیافت باتری‌های استفاده‌شده است، به دلیل آنکه باتریها انواع مختلفی دارند بازیافت هریک از آنها ممکن است با دیگری تفاوت داشته باشد؛
باتری سرب-اسیدی:
در خط تولید بازیافت باتری‌های سرب اسیدی، سرب، پلاستیک (عموماً پلی‌پروپیلن) و اسید موجود در این باتریها جداسازی می‌شود. سرب جداشده از باتریها در عملیات حرارتی برای تولید باتری‌های جدید آماده می‌شود. پلاستیک‌‌ها نیز پس از شست‌وشو در فرایندی به گرانول کهنه تبدیل و به کارخانه‌های تولید پلاستیک فرستاده میشوند. اسیدهای آنها نیز پس از خالص‌سازی به چرخۀ مصرف باز می‌‌گردد.
باتری‌های نیکل-کادمیم:
این باتریها در لوازم الکترونیک بی‌‌سیم، ابزارهای آزمایشگاهی–پزشکی و سامانه‌های هشداردهنده استفاده میشوند. البته به دلیل خطر کادمیم برای سلامت انسان‌ها تولید آنها کاهش یافته است. باتری نیکل-کادمیوم با شیوۀ فلزکاری حرارتی بازیافت می‌شود. کادمیم استخراج شده به دلیل خلوص %۹۹.۹ دوباره در ساخت باتریها استفاده می‌شود و آهن و نیکل نیز در ساخت فولاد به کار می‌روند.
باتری‌های نیکل- فلزی:
این نوع باتری عمل طولانی‌تری نسبت به باتری‌های نیکل-کادمیم دارند و برای محیط‌زیست خطر زیادی ندارند در نتیجه می‌‌توانند به عنوان جایگزین باتری‌های NiCd استفاده شوند. این باتریها با روش‌های مکانیکی بازیافت میشوند. به این ترتیب که پلاستیک، هیدروژن و نیکل از یکدیگر جدا می‌شود. نیکل پس از بازیافت در ساخت فولاد ضد زنگ استفاده می‌شود.
باتری‌های یون-لیتیوم:
این باتریها نسبت به انواع دیگر توانایی ذخیرۀ انرژی بیشتری دارند و در دوربین‌‌ها، لپتاپها و موبایل استفاده میشوند. بازیافت این باتریها به روش تجزیۀ حرارتی یا پیرولیز انجام می‌شود و طی این فرایند مقادیری کبالت، آهن و مس به دست می‌آید. این مواد در صنایع ذوب آهن، کارخانه‌های سیمان و راه‌سازی کاربرد دارند.
بازیافت باتری‌های استفاده‌شده برای کمک به نیازمندان
با آنچه گفته شد اکنون می‌دانیم که باتریها بسیار ارزشمند و حاوی مواد گران‌قیمتی هستند. در خانۀ هریک از ما هر روز از باتری‌های مختلفی استفاده و دورانداخته می‌شود. حال چه اتفاقی می‌افتد اگر ما همۀ این باتری‌های بی‌استفاده را جمع کنیم، به شرکت‌های بازیافت بفروشیم و پول حاصل از آن را برای کمک به بیماران نیازمند اختصاص دهیم؟
این همان کاری است که مؤسسۀ خیریۀ نیکان ماموت از یک سال قبل انجام آن را آغاز کرده است. برای نیکان که خود را حامی خانواده‌ها می‌داند کمک به حفظ محیط زیست نیز بسیار ارزشمند است. به همین دلیل این ایدۀ جالب در مؤسسه اجرا شد تا کمک به بیماران و حمایت از محیط زیست با بازیافت باتری‌های استفاده‌شده امکان‌پذیر شود.
در ماه‌های پایانی سال 1400 بود که نیکان ماموت مجموعه‌ای از مخازن جمع‌آوری باتری‌های مصرف‌شده تهیه کرد و آنها را در اختیار مراکز کوچک و بزرگ تجاری و خانواده‌ها قرار داد تا باتری‌های خود را جمع کنند.
مؤسسۀ خیریۀ نیکان ماموت سال‌هاست با جمع‌آوری در بطری و فروش آنها برای نیازمندان ویلچر تهیه می‌کند. پس از مطالعه و بررسی بسیار این مؤسسه ایدۀ جدیدی را دنبال کرد. نیکان ماموت با جمع‌آوری باتری‌های استفاده‌شده و فروش آنها به یک شرکت بازیافت، برای مددجویان تحت پوشش که به پروتز نیاز داشته باشند، پروتز تهیه می‌کند تا آسایش را به زندگی آنان بازگرداند.
برای اجرای بهتر این طرح، مخازن باتری بزرگی طراحی شده است که در مراکز خرید مانند هایپراستار، هایپرمی، شعبه‌های فروشگاه رفاه، مرکز خرید پایتخت، مرکز خرید پالادیوم، بعضی بیمارستان‌ها، مدارس و… نصب شده‌اند. هرکسی که به بازیافت باتری‌های استفاده‌شده علاقه داشته باشد، می‌تواند باتری‌های خود را در این مخزن‌ها بریزد.
همچنین قلک‌های کوچکی نیز طراحی شده که برای قرارگرفتن در مغازه‌های کوچک، سوپرمارکت‌ها، خانه‌ها و …. مناسب هستند. در استندها و قلک‌های باتری نیکان، همه نوع باتری کوچک و حتی باتری موبایل می‌تواند ریخت و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
در 5 ماه نخست سال 1401 تعداد 80 استند بزرگ باتری در مراکز عمومی نصب و 230 قلک کوچک باتری به خانه‌ها و مغازه‌ها سپرده شده است. در این مدت حدود 280 کیلو باتری نیز جمع‌آوری شده است که برای خرید پروتز پزشکی به فروش می‌رسد.
برای اطلاع از فعالیت‌های جالب نیکان ماموت در زمینۀ محیط زیست، بازیافت باتری‌های استفاده‌شده و کمک به بیماران می‌توانید صفحۀ اینستاگرام و فیس‌بوک مؤسسه را دنبال کنید. همچنین از طریق این لینک می‌توانید قلک باتری سفارش دهید و در تهیۀ پروتز برای بیماران نیازمند همراه نیاکان باشید.
بسیار عالی