مسئولیت اجتماعی
مسئولیت اجتماعی هریک از ما به عنوان شهروندی حقیقی یا سازمانی اقتصادی چیست؟ ما با توجه به توانایی‌ها و امکاناتی که در اختیار داریم چه کمکی می‌توانیم به جامعه کنیم یا اساسا چه اندازه موظفیم که سرمایه و زمان خود را برای بهبود شرایط دیگران هزینه کنیم؟
برای پاسخ به چنین سوالاتی باید ابتدا بدانیم مسئولیت اجتماعی اساسا چیست، چه کارکردی دارد و چه اندازه می‌تواند مؤثر باشد. از آنجا که ما در یک جامعه زندگی می‌کنیم و از محیط زیست، امکانات عمومی استفاده می‌کنیم و رونق کسب‌وکارمان با بهره‌گیری از این امکانات و البته صرف هزینه از سوی مشتریانمان تضمین می‌شود باید سودی را نیز عاید جامعه کنیم.
مشخص است که مسئولیت اجتماعی و پاینبدی به آن به‌ویژه وقتی قرار باشد شرکت‌ها و نهادهای اقتصادی به آن عمل کنند، مقوله‌ای اخلاقی است و از سودآوری صرف فاصله دارد. در دهه‌های گذشته شرکت‌ها نگاهی سنتی داشتند و در بهترین حالت به جز سود خودشان، تلاش می‌کردند منافع سهامدارانشان را نیز حفظ کنند. با این حال امروزه تحول کسب‌وکارها موجب شده است، شرکت خود را در مقابل محیط زیست و مردم نیز موظف بدانند و برای حفظ منافع آنها نیز تلاش کنند.
اخلاق کسب‌وکار
مسئولیت اجتماعی چارچوبی اخلاقی است که براساس آن سازمان‌ها وظایفی را برعهده می‌گیرند که به جامعه سود می‌رساند و درحوزۀ اخلاق کسب‌وکار تعریف می‌شود. اما چرا کسب‌وکارها به اخلاق نیازمندند؟ اخلاق به‌عنوان تنظیم‌کننده روابط میان انسان‌ها، همواره از اهمیت بسیاری برخوردار است. اخلاق می‌تواند الگویی برای رعایت حقوق دیگران ترسیم کند و به‌عنوان مسئولیت‌پذیری در قبال حقوق افراد تعریف شود.
اخلاق کسب‌وکار در مسائل بسیاری نقش دارد و از نحوۀ ادارۀ یک کسب‌وکار گرفته تا شیوه تجارت سهام و نقش یک کسب‌وکار در موضوعات اجتماعی همگی در این مقوله می‌گنجند. بسیاری از کسب‌وکارها به جز جنبه‌های حقوقی، برای تقویت وجهۀ عمومی خود به اخلاق کسب‌وکار پایبند می‌مانند و معتقدند این کار اعتماد مشتریان و همکارانشان را جلب می‌کند. به همین دلیل است که کسب‌وکارها خود را ملزم می‌دانند در انجام مسئولیت‌های اجتماعی کوشا باشند، به محیط‌زیست اهمیت دهند و کارهای خیر را برعهده گیرند.
تاریخچۀ مسئولیت اجتماعی
مسئولیت اجتماعی در سال‌های اخیر به موضوعی قابل توجه تبدیل شده است و ممکن است آن را مقوله ای جدید تصور کنیم. با این حال این مسئولیت سابقۀ بسیاری دارد و نخستین بار سال 1950 مطرح شده است. پس از تحقیق و بررسی بسیار در دهۀ 90 میلادی «مسئولیت اجتماعی شرکتی» مطرح شد و با مبانی جدیدی همچون تئوری ذی‌نفعان و تئوری اخلاق کسب‌وکار توسعه بیشتری یافت. سرانجام پس از سال 2000میلادی و در هزارۀ جدید، «مسئولیت اجتماعی شرکتی» از یک ایدئولوژی به واقعیت تبدیل شد و نقش مهمی در روش‌های کسب‌وکار معاصر ایفا کرد.
بیشتر بخوانید: بررسی روش های توان‌بخشی
مسئولیت اجتماعی چیست؟
بحث درباره اینکه مسئولیت‌های اجتماعی چه هستند تا به امروز همچنان ادامه دارد. به هر حال تعریف مسئولیتِ اجتماعی که در دهۀ 50 صرفا یک ایدۀ نو بود، امروزه به یک اقدام الزامی و استراتژیک تبدیل شده است. به موازات این تغییر، فلسفۀ وجودی شرکت‌ها نیز در گذر از دهه‌های مختلف متحول و از تعریفی محدود به سودآوری اقتصادی در دهه 1950 به تئوری خدمت‌رسانی به جامعه در دهه 1970 و خلق ارزش مشترک در دهه 2010 تبدیل شده است.
اکنون هدف از انجام مسئولیتِ اجتماعی آن است که معیارهای زیست محیطی و اجتماعی در تصمیمات شرکت‌ها درنظر گرفته شود به شکلی که نتیجه کار هم برای شرکت و هم برای جامعه و محیط زیست سودمند باشد.
اگر به موضوع مسئولیتِ اجتماعی دقیق‌تر نگاه کنیم، درخواهیم یافت که آنچه با این عنوان انجام می‌شود باید چند ویژگی مهم داشته باشد. انجام مسئولیت‌های اجتماعی باید موجب برآوردن نیازهای ذی‌نفعان شود بدون آنکه به توانایی نسل آینده در تحقق نیازهای خود لطمهای وارد کند. همچنین باید به شکلی انجام شود که در نهایت درهم‌آمیختگی فعالیت های روزمره با سیاست‌های اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی را به دنبال داشته باشد.
بیشتر بخوانید: نقش خانواده در زندگی فرزندان
انواع مسئولیت اجتماعی
مسئولیت اجتماعی در سال‌هایی که از آن گذشته تغییرات بسیاری کرده است و امروز کارشناسان این حوزه انواع مختلفی برای آن قائلند. گروهی معتقدند که مسئولیت اجتماعی تعهد مدیر یک شرکت به حمایت از جامعه و بهبود رفاه آن است. برخی تعهدداشتن شرکت‌ها به گروه‌های مختلف جامعه و نه فقط سهامداران را مسئولیت اجتماعی می‌دانند.
نوع دیگری از مسئولیت اجتماعی نیز تعهد واحدهای تجاری به فعالیت های قانونی، اخلاقی و انسان‌دوستانه برای بهبود رفاه جامعه و همینطور واحدهای تجاری است، آن هم به شکلی که با ساختار اقتصادی و توانمندی بخش‌های ذی‌نفع هم‌سو باشد. در بعضی دیگر از شرکت‌ها، واحد تجاری ضمن همکاری با کارکنان، خانواده آنها و جامعه محلی تلاش می‌کند اقتصاد پایدار را به شکلی توسعه دهد که کیفیت زندگی را بیفزاید.
با این حال «مسئولیت اجتماعی شرکتی»، شناخته‌شده‌ترین شکل این مقوله است. در این فرایند، مدیران خود را در شناسایی، سازگاری و تطبیق با منافع گروه‌هایی که تحت تأثیر اعمال سازمان قرار می‌گیرند مسئول می‌دانند و برای بهبود رفاه آنان تلاش می‌کنند. بیشترافراد موافقند که «مسئولیت اجتماعی شرکتی» با سودآوری سازگار است و برآورده‌ساختن انتظارات اجتماعی را به عنوان هدف مهم خود انتخاب کرده است.
مسئولیت اجتماعی در ایران
در ایران نیز مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌ها، در چارچوب کارهایی مانند اعطای وام‌های قرض‌الحسنه، تهیۀ مایحتاج، کمک‌رسانی در شرایط بحرانی، تامین دارو و امکانات پزشکی انجام می‌شود. رشد بخش خصوصی و بازار سرمایه کشور در چند سال اخیر هم سبب شده است تا شرکت‌ها مجموع‌های از ضوابط اخلاقی و اجتماعی برای خود تعریف کنند و مسئولیت اجتماعی شرکتی در شرکت‌های ایرانی نهادینه شود.
همکاری با خیریه‌ها نیز در سال‌های اخیر از سوی شرکت‌ها و برندهای معروف افزایش یافته است و بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند تا به عنوان حامی مالی خیریه‌ها به انجام مسئولیت اجتماعی خود بپردازند.
مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و کمک به خیریه
از آنجا که فعالیت خیریه‌ها برای کمک‌رسانی و بهبود زندگی افراد جامعه از سوی عموم افراد جامعه پذیرفته‌شده است، شرکت‌های بسیاری به جای آنکه مستقل عمل کنند، ترجیح می‌دهند بودجه و توان خود را به خیریه‌ها اختصاص دهند و نقش حامی را داشته باشند. خیریه‌ها به دلیل فعالیت و ارتباطات گسترده‌ای که با مددجویان و حامیان سراسر کشور دارند به راحتی می‌توانند شرکت‌ها را برای انجام مسئولیت اجتماعی در مسیری درست قرار دهند.
شرکت‌ها دریافته‌اند که برای بهره‌وری، توانایی رقابت و پاسخگویی به تغییرات سریع جهانی باید مسئولانه عمل کنند. در این میان، اقداماتی نظیر کمک به خیریه می‌تواند نقشی اساسی داشته باشد. شرکت‌ها تمایل دارند توان خود در مدیریت سود و ریسک را افزایش دهند و به همین دلیل باید از حسن شهرت و برند خود حمایت کنند، در این مسیر به‌جا آوردن یک مؤلفه مهم یعنی مسئولیت اجتماعی که مهم‌ترین جنبۀ آن، کمک به خیریه است می‌تواند بسیار موثر باشد. مؤسسه‌خیریۀ نیکان ماموت از جمله خیریه‌های ایران است که تاریخچه‌ای طولانی در همکاری با شرکت‌ها و کمک به آنها برای انجام مسئولیت اجتماعی‌شان دارد.
***
توجه به انجام مداوم مسئولیت اجتماعی از سوی شرکت‌ها و همکاری آنها با خیریه‌ها باعث می‌شود شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی خود را عضوی موثر در جامعه بدانند. این رویکرد موجب خوشنامی آنان شده و ارتباطی ناگسستنی میان آنان و مردم به عنوان مشتریانشان پدید میآورد. موضوعی که همزمان موجب سود مردم و شرکت‌ها خواهد شد.
انجام مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در همکاری با مؤسسۀ خیریۀ نیکان ماموت را می‌توانید در اینستاگرام ما مشاهده کنید.
نظرات
نظر شما در مورد این مطلب چیست؟