دغدغه‌ها و مشکلات مددکار اجتماعی
مددکار اجتماعی فردی است که سعی در حل‌کردن مشکلات باقی افراد جامعه دارد. این حرفه یکی از ضروری‌ترین مشاغل است اما از مشکلات مددکار اجتماعی نباید غافل بود. مشکلاتی که افراد و خانواده‌ها را درگیر می‌کند بسیاری از افراد را به سمت دریافت کمک و حمایت از جانب سازمان‌های رسمی و غیررسمی می‌کشاند.
افزایش کودکان کار و خیابانی، دختران فراری از منزل، کودکان در معرض آسیب‌های جسمی، روانی، جنسی، خشونت‌های خانگی و همسرآزاری، خشونت علیه زنان، بحران‌های روانی و افسردگی، انواع اعتیاد و غیره موجب شده است تا سازمان‌هایی مانند سازمان بهزیستی، کمیته امداد و بنیاد شهید با بهره‌گیری از مددکاران، مشاوران و روانشناسان و سایر تخصص‌های مرتبط به‌دنبال کمک به افرادی که چنین مشکلاتی دارند، باشند.
وظایف مددکار اجتماعی
حرفۀ مددکاری اجتماعی، از علم، هنر و مهارت تشکیل شده است. مددکار اجتماعی فردی است که تلاش می‌کند به افراد یا گروه‌های اجتماعی برای مقابله با مشکلات و کشف توانایی‌های درونی‌شان کمک کند. به عبارتی دیگر مددکار اجتماعی به فرد برای درک محدودیت‌ها و ظرفیت‌هایش، انگیزه‌هایش، شناختن بحرانی که در آن قرار دارد و حل‌کردن آن، کمک می‌کند.
تاریخچۀ مددکاری اجتماعی
پس از جنگ جهانی دوم و پیامدهای بعد از آن مانند فرزندان بی‌سرپرست، گسترش شهرنشینی، شکل‌گیری کلان‌شهرها، وقوع بلایای طبیعی و پیامدهای آن، افزایش جمعیت، مهاجرت‌ها، توسعۀ قلمرو علوم پزشکی، ایجاد رویکردهای تازه برای حل مشکلات، تحولات اقتصادی و اجتماعی، دگرگونی صنعتی و غیره موجب شد تا دولت‌ها به این نتیجه برسند که جامعه برای رفع نیازها و مشکلات خود در زمینۀ عملکرد اجتماعی، به یک فرد متخصص نیاز دارد.
مددکاری اجتماعی در ایران
در کشور ما ستاره فرمانفرمائیان را مادر مددکاری اجتماعی ایران می‌دانند. او نخستین دانشجوی ایرانی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی بود که لیسانس جامعه‌شناسی گرفت و پس از آن برای دریافت مدرک فوق‌لیسانس مددکاری اجتماعی به دانشگاه شیکاگو رفت. در سال ۱۳۳۷، فرمانفرمائیان مدرسۀ عالی مددکاری اجتماعی تهران را تأسیس کرد. نام او در فهرست زنان تأثیرگذار تاریخ آمریکا، به‌عنوان یکی از زنان پیشرو در علم مددکاری به چشم می‌خورد. ستاره فرمانفرمائیان خاطرات زندگی و کار حرفه‌ای خود را در کتابی با نام دختری از ایران منتشر کرد.
اصول مددکاری اجتماعی
مددکاری اجتماعی هم مانند سایر حوزه‌های دانش، اصولی دارد که شناخت آنها می‌تواند به درک بهتر این حوزه کمک کند.
- اصل پذیرش: این اصل جزو مهم‌ترین اصول است، مددکار اجتماعی باید بتواند مددجو را همان‌طور که هست، بپذیرد.
- اصل رازداری: پایبندی به این اصل موجب اعتماد دوطرفه بین مددجو و مددکار می‌شود.
- اصل مهربانی: مهربان بودن مددکار اجتماعی موجب روابط خوب و مؤثر با مددجو می‌شود.
- اصل شناخت فرهنگ‌ها: برای یک مددکار اجتماعی که با افراد مختلف از فرهنگ‌های متنوع سروکار دارد، اطلاع از فرهنگ‌های مختلف یک ضرورت است.
- اصل قضاوت نکردن: این اصل اساس شکل‌گیری یک رابطه درست بین مراجع و مددکار اجتماعی است.
دغدغه‌ها و مشکلات مددکار اجتماعی
مددکاران اجتماعی در جامعه با مشکلاتی مواجه‌اند که شاید ما چندان با آنها آَشنا نباشیم؛ درک مشکلات مددکار اجتماعی زمانی میسر است که یا در این حرفه باشیم و یا از نزدیک پای صحبت‌ها و درددل‌های یک مددکار اجتماعی نشسته باشیم. مشکلات آموزشی، مشکلات اقتصادی، مشکلات اجتماعی و مشکلات ساختاری، فقط برخی از دغدغه‌هایی است که مددکاران با آن مواجه‌اند.
دغدغه‌ها و مشکلات اقتصادی
اگرچه ممکن است مسائل اقتصادی در تمام حرفه‌ها تاحدی وجود داشته باشد اما این معضل در مددکاری اجتماعی پررنگ‌تر است. در نظر گرفتن حداقل دستمزد برای مددکار در مؤسسات خصوصی، ناکافی بودن درآمد مددکار با توجه به دغدغۀه زیاد او، کمبود بودجۀ اختصاصی سازمان برای شاغلان و فعالان این حرفه، نبود امنیت شغلی و بیمه نبودن شاغلان این حوزه به‌خصوص در مؤسسات خصوصی، برخی از مشکلات مددکار اجتماعی است. افرادی که به‌صورت تخصصی این حرفه را نمی‌شناسند، مددکاری اجتماعی را مساوی با دریافت کمک مالی مانندکمک موردی، کمک هزینۀ درمانی و غیره می‌دانند.
دغدغه‌ها و مشکلات اجتماعی
مسئلۀ مهم بعدی که از دغدغه‌های یک مددکار اجتماعی است پذیرش مردم جامعه و به‌طور کلی اجتماعی است که در آن حضور دارد. شناخت محدود مردم از فعالیت‌های مددکار در جامعه، معرفی‌نشدن جامع این حوزه، موانع موجود در حرفۀ مددکاری اجتماعی، درک‌نشدن جایگاه واقعی این حرفه از سوی برخی از مددکاران که منجر به پایین آمدن منزلت شغلی این حرفه می‌شود، پرمخاطره بودن این حرفه (امکان سوءقصد توسط مددجو)، نبود مطالعه و پژوهش مداوم مددکار با توجه به حجم کاری بالای این حرفه و در نتیجه نبود اطلاعات به‌روز در این حوزه، از مشکلات مددکار اجتماعی است که در این دسته جای می‌گیرند.
دغدغه‌ها و مشکلات ساختاری – اداری
متأسفانه این دغدغه مددکار را بیشتر دچار ناامیدی می‌کند. از جمله مشکلات مددکار اجتماعی که در این دسته قرار می‌گیرند می‌توان به، نادیده گرفتن مددکاران در تصویب بسیاری از قوانین مرتبط با این حرفه، نداشتن پشتوانۀ شغلی قوی در این حرفه به دلیل نبود سازمان نظام مددکاری، ورود افراد عادی و غیرمتخصص به این حرفه، نبود حمایت‌های لازم از سمت دولت برای شاغلان این حرفه، مشکلات استخدامی بسیار برای فارغ‌التحصیلان این رشته، ضعف مددکاری در ایران نسبت به مددکاری سایر کشورها و دخالت دادن محدود مددکار در حوزه مسائل اجتماعی اشاره داشت.
دغدغه‌ها و مشکلات آموزشی
بازتاب‌نیافتن ارزش‌های این حرفه در رسانه‌ها و معرفی آن به‌عنوان شغلی مفید برای عموم، نبود ظرفیت‌های کافی در دانشگاه‌های دولتی و آزاد در مقاطع بالاتر این رشته، برگزاری محدود همایش‌های مرتبط با مددکاری اجتماعی در ایران، ضعف و مشکلات آموزشی در این حرفه که منجر به ناشناخته‌ماندن آن در ایران شده است، ثبت نشدن تجربیات کاری و بی‌توجهی به تجربیات مددکاران از مشکلات آموزشی مددکاری اجتماعی در ایران است.
سخن آخر
اگرچه مددکار اجتماعی خود شخصی است که به افرادی که با مشکلات زندگی روبه‌رو شده‌اند، کمک می‌کند اما چه کسی مشکلات مددکار اجتماعی را درک می‌کند؟ و تلاش می‌کند تا در رفع مشکلات مددکار اجتماعی به او کمک کند؟ پاسخ به این سؤال و ارائه راهکارهای مناسب برای رفع مشکلات مددکار اجتماعی و عمل به آن، در عملکرد بهتر مددکاران اجتماعی مؤثر خواهد بود. حل دغدغه ها و مشکلات مددکار اجتماعی کمک می‌کند تا این دسته از کارشناسان با امید و انگیزۀ بیشتری در حوزۀ کاری و تحصیلی قدم بردارند.
مؤسسۀ خیریۀ نیکان ماموت حامی طرح‌های حمایتی جهت گسترش خدمات آموزشی و اشتغال زایی برای نیازمندان می باشد.
نظرات
نظر شما در مورد این مطلب چیست؟