روز جهانی بهداشت

هفتم آوریل هر سال به عنوان روز جهانی بهداشت در تقویم بین‌المللی شناخته می‌شود. این روز که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) نام‌گذاری شده، فرصتی است برای جلب توجه جهانیان به مسائل حیاتی حوزه سلامت و پزشکی و ترویج اقدامات مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها. سازمان جهانی بهداشت هر سال شعاری خاص برای این روز انتخاب می‌کند تا یکی از چالش‌های مهم سلامت عمومی را برجسته کرده و دولت‌ها، سازمان‌ها و جوامع را به همکاری و اقدام هماهنگ تشویق کند. در این مقاله، با نگاهی جامع‌تر به تاریخچه، اهمیت و راه‌های گرامیداشت این روز، نقش آن در بهبود سلامت جهانی را بررسی می‌کنیم و از اطلاعات و داده‌های معتبر سازمان جهانی بهداشت برای غنای محتوا بهره می‌بریم.

تاریخچۀ روز جهانی بهداشت

برای درک اهمیت روز جهانی بهداشت، ابتدا باید با پیشینه و ریشه‌های آن آشنا شویم. سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال ۱۹۴۸ تأسیس شد، اما ایده ایجاد چنین نهادی به سال ۱۹۴۵ بازمی‌گردد. در دسامبر همان سال، در جریان کنفرانس سازمان ملل متحد در سانفرانسیسکو، نمایندگان برزیل و چین پیشنهاد تشکیل یک سازمان بین‌المللی مستقل برای رسیدگی به مسائل بهداشتی را مطرح کردند. این پیشنهاد با هدف ایجاد نهادی فراگیر و مستقل از هرگونه وابستگی سیاسی دنبال شد تا بتواند به طور مؤثر در بهبود سلامت جهانی نقش‌آفرینی کند.

در ژوئیه ۱۹۴۶، طی کنفرانسی در نیویورک، اساسنامه سازمان جهانی بهداشت به تصویب رسید و در نهایت، در تاریخ هفتم آوریل ۱۹۴۸، با امضای توافق‌نامه توسط ۶۱ کشور، این سازمان رسماً فعالیت خود را آغاز کرد. سازمان جهانی بهداشت در همان سال‌های ابتدایی، تصمیم گرفت روزی را به نام «روز جهانی بهداشت» نام‌گذاری کند تا توجه عمومی را به مسائل حیاتی حوزه سلامت جلب کند. ابتدا این روز در ۲۲ ژوئیه ۱۹۴۹ جشن گرفته شد، اما از سال ۱۹۵۰، تاریخ آن به هفتم آوریل، یعنی سالروز تأسیس WHO، منتقل شد تا با برنامه‌های آموزشی و مشارکت عمومی، به‌ویژه در میان دانش‌آموزان، هماهنگی بیشتری داشته باشد.

روز جهانی بهداشت فرصتی جهانی برای تمرکز بر مسائل مهم بهداشت عمومی است که جامعۀ بین‌المللی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به مناسبت روز جهانی بهداشت، برنامه‌های تبلیغاتی بسیاری راه‌اندازی می‌شود که حتی پس از 7 آوریل هم مدتی ادامه دارد. 

چرا روز جهانی بهداشت مهم است؟

روز جهانی بهداشت یکی از هشت کمپین رسمی سازمان جهانی بهداشت است که نقش اساسی در آگاهی‌بخشی و الهام‌بخشی به کشورها برای بهبود وضعیت سلامت عمومی ایفا می‌کند. این روز فرصتی است برای جلب توجه جهانی به مسائل بهداشتی که جوامع مختلف را تحت تأثیر قرار می‌دهند و ترغیب به اقدام هماهنگ برای رفع این چالش‌ها.

افزایش آگاهی و آموزش عمومی

یکی از اهداف اصلی روز جهانی بهداشت، افزایش آگاهی عمومی درباره موضوعات مرتبط با سلامت است. سازمان جهانی بهداشت با انتخاب موضوعات سالانه، زمینه را برای آموزش و یادگیری فراهم می‌کند. به گفته WHO، این کمپین‌ها فرصتی برای برگزاری کنفرانس‌ها، کارگاه‌های آموزشی و برنامه‌های رسانه‌ای هستند که به مردم کمک می‌کنند تا با جنبه‌های مختلف سلامت، از پیشگیری از بیماری‌ها گرفته تا اهمیت سلامت روان، آشنا شوند (WHO, 2023). برای مثال، موضوع سال ۲۰۲۰ با عنوان «حمایت از پرستاران و ماماها» بر نقش کلیدی این گروه‌ها در سیستم‌های بهداشتی تأکید داشت و توجه جهانی را به اهمیت قدردانی از زحمات آن‌ها جلب کرد.

کاهش نابرابری‌ها و تقویت همبستگی

روز جهانی بهداشت همچنین نقش مهمی در کاهش نابرابری‌های بهداشتی دارد. طبق گزارش‌های WHO، هنوز حدود ۳۰ درصد از جمعیت جهان به خدمات بهداشتی اولیه دسترسی ندارند و بیش از ۸۰۰ میلیون نفر در سال حداقل ۱۰ درصد از بودجه خانوار خود را صرف هزینه‌های درمانی می‌کنند (WHO Global Health Expenditure Database, 2023). این روز با ترویج شعارهایی مانند «سلامتی برای همه»، دولت‌ها و سازمان‌ها را به همکاری برای کاهش این نابرابری‌ها تشویق می‌کند. علاوه بر این، با ایجاد فضایی برای گفت‌وگو، به کاهش انگ‌زدایی مرتبط با بیماری‌ها، به‌ویژه بیماری‌های روانی، کمک می‌کند و افراد را ترغیب می‌کند تا بدون ترس از قضاوت، به دنبال درمان و حمایت باشند.

تأکید بر چالش‌های جهانی

روز جهانی بهداشت به مسائل حیاتی مانند بیماری‌های واگیر، بحران‌های زیست‌محیطی و سلامت روان می‌پردازد. برای مثال، WHO گزارش داده که در سال ۲۰۲۱، حدود ۶.۷ میلیون نفر در جهان به دلیل بیماری‌های قابل پیشگیری مانند اسهال و مالاریا جان خود را از دست داده‌اند (WHO World Health Statistics, 2023). این روز با برجسته کردن چنین موضوعاتی، کشورها را به سرمایه‌گذاری بیشتر در سیستم‌های بهداشتی و پیشگیری از بیماری‌ها ترغیب می‌کند.

جدول زمانی روز جهانی بهداشت؛ مروری بر نقاط عطف تاریخی

برای درک بهتر سیر تحول این روز، برخی از نقاط عطف تاریخی آن را مرور می‌کنیم:

• ۱۹۴۵: پیشنهاد تأسیس سازمان جهانی بهداشت در کنفرانس سازمان ملل در سانفرانسیسکو مطرح شد.
• ۱۹۴۸: در تاریخ هفتم آوریل، سازمان جهانی بهداشت رسماً تأسیس شد و این روز به عنوان روز جهانی بهداشت نام‌گذاری شد.
• ۱۹۵۰: اولین جشن رسمی روز جهانی بهداشت برگزار شد و از آن پس هر سال با موضوعی خاص گرامی داشته می‌شود.
• ۱۹۹۸: در پنجاهمین سالگرد تأسیس WHO، موضوع «مادری ایمن» به عنوان شعار سال انتخاب شد.
• ۲۰۲۳: هفتادوپنجمین سالگرد تأسیس WHO با شعار «سلامتی برای همه» جشن گرفته شد و بر دستاوردهای گذشته و چالش‌های آینده تمرکز داشت.

مردم در روز جهانی بهداشت چه می‌کنند؟

روز جهانی بهداشت از زمان آغاز خود، توجه جهانی را به مسائل بهداشتی و دسترسی به مراقبت‌های پزشکی جلب کرده است. این روز فرصتی است برای تمرکز بر نیازهای گروه‌های محروم، افزایش آگاهی عمومی و تشویق به مراقبت بهتر از سلامت فردی و جمعی.

فعالیت‌های جمعی و خیریه

در سراسر جهان، برنامه‌های متنوعی برای گرامیداشت این روز برگزار می‌شود؛ از جمله پیاده‌روی‌های گروهی، مسابقات ورزشی، کارگاه‌های آموزشی و برنامه‌های خیریه برای جمع‌آوری کمک‌های مالی جهت بهبود زیرساخت‌های بهداشتی. به عنوان مثال، WHO در سال ۲۰۲۳ کمپین‌های متعددی برای ترویج دسترسی به خدمات بهداشتی در مناطق محروم برگزار کرد و از مردم خواست تا با مشارکت در این برنامه‌ها، به کاهش نابرابری‌های بهداشتی کمک کنند.

توجه به سلامت روان

یکی از موضوعات مهمی که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته، سلامت روان است. طبق گزارش WHO، حدود ۱ میلیارد نفر در جهان از نوعی اختلال روانی رنج می‌برند، اما بسیاری از آن‌ها به دلیل انگ اجتماعی یا نبود منابع کافی، درمان نمی‌شوند. روز جهانی بهداشت فرصتی است برای یادآوری اهمیت سلامت روان و تشویق افراد به جستجوی کمک تخصصی.

روز جهانی بهداشت بر اساس اعداد؛ نگاهی به آمارهای جهانی

برای درک بهتر چالش‌های پیش روی سلامت جهانی، برخی از آمارهای کلیدی ارائه‌شده توسط سازمان جهانی بهداشت را مرور می‌کنیم:

حدود ۳۰ درصد از جمعیت جهان به خدمات بهداشتی اولیه دسترسی ندارند.

بیش از ۸۰۰ میلیون نفر در سال حداقل ۱۰ درصد از بودجه خانوار خود را صرف هزینه‌های درمانی می‌کنند.

هر سال ۶.۷ میلیون نفر به دلیل بیماری‌های قابل پیشگیری مانند مالاریا و اسهال جان خود را از دست می‌دهند.

حدود ۱ میلیارد نفر در جهان از اختلالات روانی رنج می‌برند، اما کمتر از نیمی از آن‌ها به درمان دسترسی دارند.

روزانه ۸۰۰ زن به دلیل عوارض بارداری و زایمان جان خود را از دست می‌دهند.

این آمارها نشان‌دهنده ضرورت اقدام فوری برای رفع نابرابری‌ها و تقویت سیستم‌های بهداشتی هستند.

چگونه روز جهانی بهداشت را گرامی بداریم؟

هر یک از ما می‌توانیم با اقدامات کوچک اما مؤثر، در گرامیداشت این روز مشارکت کنیم. در ادامه چند پیشنهاد ارائه می‌شود:

مطالعه درباره موضوعات سال‌های گذشته

مرور شعارها و کمپین‌های قبلی روز جهانی بهداشت می‌تواند دید وسیع‌تری نسبت به پیشرفت‌های حوزه سلامت به ما بدهد. WHO آرشیو کاملی از موضوعات گذشته در وب‌سایت خود ارائه کرده که مطالعه آن می‌تواند الهام‌بخش باشد.

قدردانی از کادر درمان

کادر درمان، به‌ویژه پرستاران، نقش حیاتی در حفظ سلامت جوامع دارند. WHO گزارش داده که حدود ۷۰ درصد از کارکنان بهداشتی در جهان زنان هستند. یک پیام تشکر یا هدیه کوچک می‌تواند روحیه آن‌ها را تقویت کند.

کمک به خیریه‌ها

مؤسسات خیریه بسیاری در سراسر جهان برای بهبود سلامت جوامع فعالیت می‌کنند. شما می‌توانید با کمک مالی یا مشارکت داوطلبانه، به بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی برای نیازمندان کمک کنید.

روز جهانی بهداشت در سراسر جهان؛ رویکردهای متنوع با هدفی واحد

روز جهانی بهداشت در کشورهای مختلف با توجه به اولویت‌های محلی برگزار می‌شود. برخی کشورها این روز را به تعطیلات رسمی خود اضافه کرده‌اند و برخی دیگر، کمپین‌های ویژه‌ای در تاریخ‌های متفاوت برگزار می‌کنند:

• کانادا: در ۱۳ آوریل، روزی برای افزایش آگاهی درباره اختلال عصبی عملکردی برگزار می‌شود.
• آفریقای جنوبی: هفته ۱۰ تا ۱۶ فوریه به عنوان هفته آگاهی از بارداری شناخته می‌شود.
• ویتنام: ۲۷ فوریه روز تجلیل از پزشکان است.
• هند: ۱۰ فوریه به عنوان روز ملی کرم‌زدایی برای کودکان نام‌گذاری شده است.

نیکان و تلاش برای دسترسی عادلانه به خدمات درمانی

مؤسسه خیریه نیکان ماموت، که خود را حامی خانواده‌های کم‌برخوردار می‌داند، خدمات بهداشتی و درمانی را در اولویت فعالیت‌های خود قرار داده است. ما با کمک به درمان بیماران، تأمین تجهیزات پزشکی، تهیه ویلچر و پروتز و ارسال دستگاه‌های تصفیه آب به مناطق محروم، تلاش می‌کنیم تا زندگی سالم‌تری برای مددجویان فراهم کند.

نیکان همچنین با توزیع سبدهای معیشتی، دسترسی به مواد غذایی سالم را برای نیازمندان تسهیل می‌کند. در روز جهانی بهداشت، برای همه فعالان حوزه سلامت آرزوی موفقیت داریم و امیدواریم بتوانیم با گسترش خدمات خود، نقش مؤثرتری در بهبود سلامت جامعه ایفا کنیم.

سخن پایانی

روز جهانی بهداشت نه‌تنها فرصتی برای آگاهی‌بخشی و آموزش است، بلکه بستری برای همبستگی جهانی در مسیر ایجاد جهانی سالم‌تر و عادلانه‌تر فراهم می‌کند. با تکیه بر داده‌ها و گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، می‌توانیم درک بهتری از چالش‌های پیش رو داشته باشیم و با مشارکت در فعالیت‌های این روز، سهمی در بهبود سلامت جامعه ایفا کنیم.

اگر نظر یا تجربه‌ای درباره این مقاله یا راهکارهای گرامیداشت روز جهانی بهداشت دارید، خوشحال می‌شویم آن را از طریق کادر پایین صفحه با ما در میان بگذارید.