زنده ماندن زمین با حمل و نقل سبز
بررسی راه‌های کاهش تولید آلودگی و زنده مانده زمین با حمل‌ونقل سالم به مناسبت روز جهانی حمل و نقل پایدار
«ما به خاطر مردم، فرزندان و نسل‌های بعدی در اینجا جمع شده‌ایم. دستیابی به حمل و نقل پایدار برای تحقق چشم‌انداز جهانی امن و سالم برای همه ما لازم است.»؛ این بخشی از سخنان دبیرکل وقت سازمان ملل متحد؛ «بان کی‌مون»، در نخستین همایش روز جهانی حمل و نقل پایدار در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۶ و به میزبانی «عشق‌آباد» ترکمنستان است. سخنانی از زبان مهم‌ترین چهره وقت سازمان ملل متحد که به خوبی اهمیت حمل و نقل سبز بر زندگی آیندگان و زنده‌ماندن سیاره زمین را بیان می‌کند.
بحث درباره حمل و نقل پایدار یا به عبارتی رایج‌تر، حمل و نقل سبز است؛ خلاصه موضوع این است که در شرایط کنونی، وسایل مختلف حمل و نقل، سالانه حدود یک چهارم از انرژی جهان را مصرف می‌کنند و به‌همین اندازه هم در انتشار گازهای گلخانه‌ای نقش دارند.
همین عدد حدود ۲۵ درصد به‌خوبی اهمیت و ضرورت تحول در این حوزه را آشکار می‌کند و دقیقا به همین دلیل هم حالا روز ۲۶ نوامبر، از سوی سازمان ملل متحد، روز «حمل و نقل پایدار» نامگذاری شده‌است. پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان ملل درباره دلیل این نامگذاری نوشته است که «زنده‌مانده و ادامه زندگی در این سیاره، راهی غیر از توسعه پایدار ندارد و حمل‌ونقل هم قلب توسعه پایدار است.»
به بیانی ساده، روز جهانی حمل و نقل پایدار، فرصتی برای تمرکز بر اهمیت جابه‌جایی‌های سبز و کاهش آثار منفی آن بر محیط زیست است و به همین مناسبت در این مقاله ضمن پرداختن به جزئیات این موضوع، از نقش فعالیت‌های داوطلبانه و نهادهای خیریه در کمک به حمل و نقل پایدار و شکل‌گرفتن فرهنگ زندگی سبز می‌گوییم.
حمل و نقل پایدار؛ از دلیل نامگذاری تا شیوه برنامه‌ریزی
همچنان که پیش‌تر اشاره شد، روز جهانی حمل و نقل پایدار ۲۶ نوامبر است. سالانه و به مناسبت این روز و با هدف جلب توجه جهانیان به نیاز فوری برای کاهش اثرات زیست‌محیطی ناشی از حمل‌ونقل‌های غیرپایدار، فعالیت‌های مختلفی انجام می‌شود و در کنار این فعالیت‌های تبلیغاتی یا برنامه‌های فرهنگ‌سازی، اصول و استانداردهایی هم تعریف می‌شود.
این روز توسط سازمان ملل و سایر نهادهای بین‌المللی به‌عنوان نمادی از اهمیت تغییر روش‌های جابه‌جایی تعریف شده است. براساس توضیحات پایگاه اطلاع‌رسان سازمان ملل متحد، هدف این روز ارتقای آگاهی عمومی درباره حمل‌ونقل سبز و تشویق کشورها و افراد به استفاده از فناوری‌های پایدار، نظیر وسایل نقلیه الکتریکی و گسترش سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی کارآمد است.
کمپین‌های آموزشی، رویدادهای مرتبط با نوآوری در حمل‌ونقل و مشارکت گسترده سازمان‌ها برای ترویج راه‌حل‌های زیست‌محیطی بخشی از برنامه‌های سازمان ملل متحد در این روز است. آن‌طور که این سازمان می‌گوید، این اقدامات در راستای کاهش گازهای گلخانه‌ای و دستیابی به اهداف توافق‌نامه پاریس انجام می‌شود. این بخش از مقاله را می‌توان با یک جمله خلاصه کرد؛ اینکه روز جهانی حمل و نقل پایدار به همه ما یادآوری می‌کند که تغییر، نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی برای بقای زمین است.
حمل‌ونقل سبز؛ بحث فراتر از قطار و حمل‌ونقل ریلی است
همچنان که می‌دانیم اهداف نامگذاری روزهای خاص از سوی نهادهای مرجع مانند سازمان ملل متحد، اگرچه تاکید بر اهمیت آن روز و برنامه‌ریزی برای رسیدن به شرایط مطلوب است اما بحث انتشار اطلاعات درست و آگاهی‌سازی درباره اطلاعات غلط یا ناقص هم دراین بین مهم است.
کارشناسان می‌گویند موضوع حمل و نقل پایدار در ایران تا اندازه‌ای به گسترش قطار و حمل‌ونقل عمومی خلاصه شده که نادرست یا دست‌کم ناقص است. به‌عبارت دیگر اگرچه با بحث حمل‌ونقل سبز و پایدار، بلافاصله سخن از قطار به میان می‌آید اما کارشناسان می‌گویند ماجرا تنها به قطار خلاصه نمی‌شود و تازه منظور از قطار هم آن قطارهای دودزا نیست؛ بحث درباره نسلی از حمل‌ونقل ریلی و درحالت کلی شیوه‌ای از حمل‌ونقل است که مصرف سبز دارد و چندان هم دی‌اکسید کربن تولید نمی‌کند.
سخن از وسایل حمل‌ونقل با سوخت برق یا دیگر انرژی‌های دوستدار محیط‌زیست است که به شیوه سبز تولید می‌شوند و نتیجه مصرف‌شان هم به تولید آن گازهای گلخانه‌ای منجر نخواهد شد.
حمل‌ونقل سبز؛ چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
بخش وسیعی از فرایند عملی‌کردن حمل‌ونقل سبز، برعهده دولت‌ها و حاکمیت‌هاست چراکه بودجه و قدرت سنگینی می‌طلبد اما این به‌معنای کم‌اثر بودن فعالیت شهروندان در این زمینه نیست. به عبارت ساده‌تر، تحقق حمل و نقل پایدار نیازمند همکاری دولت‌ها، شرکت‌ها و با همراهی و مطالبه‌گری شهروندان است.
راه‌حل‌های موجود دراین زمینه، شامل گسترش سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی کارآمد، ترویج استفاده از دوچرخه و پیاده‌روی، توسعه زیرساخت‌های خودروهای برقی و بهبود فناوری‌های سوخت پاک است. براساس گزارش سازمان ملل متحد، شیوه و ساختار حمل‌ونقل کنونی، مسئول تولید ۲۵ درصد از کل انتشار دی‌اکسید کربن جهان است.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که افزایش دسترسی به حمل‌ونقل عمومی می‌تواند تا ۳۰ درصد از انتشار این گاز بکاهد. همچنین، گزارش‌ها نشان می‌دهند که استفاده گسترده از خودروهای الکتریکی می‌تواند تا سال ۲۰۵۰، میزان آلودگی هوا را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.
درباره میهن ما یعنی ایران هم پژوهش‌های مراجع معتبر مانند مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و کاهش خودروهای فرسوده یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه است. افزایش حمایت از وسایل نقلیه پاک، گسترش مترو و اتوبوس‌های برقی می‌تواند گامی مؤثر در این زمینه باشد. دولت و مردم با همکاری می‌توانند نقش مهمی در ترویج فرهنگ حمل و نقل پایدار ایفا کنند.
نقش افراد دغدغه‌مند در حمل و نقل پایدار
هر یک از ما می‌توانیم با تغییرات کوچک اما تأثیرگذار به حمل و نقل پایدار کمک کنیم. استفاده از دوچرخه یا پیاده‌روی برای مسیرهای کوتاه و انتخاب وسایل نقلیه عمومی از جمله اقداماتی است که هر فرد می‌تواند در زندگی روزمره خود انجام دهد.
برای افرادی که علاقه‌مند به فعالیت‌های داوطلبانه هستند، مشارکت در کمپین‌های محیط زیستی یا حمایت از پروژه‌های فناوری سبز هم می‌تواند نقشی سازنده در این زمینه داشته باشد.
همچنین، آموزش و آگاهی‌بخشی به دیگران درباره اهمیت حمل و نقل پایدار و کاهش ردپای کربنی، قدمی دیگر در این مسیر است. نکته مهم دیگر اما همراهی با نهادهای معتبر در این زمینه است؛ افراد دغدغه‌مند می‌توانند با پیوستن به نهادهای غیرانتفاعی و خیریه‌هایی که در این حوزه فعال‌اند، تأثیر بیشتری بگذارند.
این سازمان‌ها با برنامه‌ریزی‌های مدون، امکان مشارکت در پروژه‌های گسترده‌تر مانند توسعه زیرساخت‌های سبز و کمپین‌های کاهش آلودگی را فراهم می‌کنند. با این توضیح اما خوب است گریزی کوتاه به کارنامه و برنامه‌های موسسه خیریه نیکان ماموت در حوزه زندگی سبز و دوستی با زمین داشته باشیم.
«نیکان» همراه زمین و زندگی سبز
این‌روزها و حتی در چند دهه گذشته، نهادها و موسسات خیریه نقش کلیدی در حمایت از حمل و نقل پایدار و محیط زیست در کشورهای توسعه‌یافته ایفا می‌کنند؛ جنسی از فعالیت، فرهنگ‌سازی و مطالبه‌گری که به‌نظر می‌آید ایران امروز هم نیازمند آن است.
موسسه خیریه نیکان ماموت یکی از این سازمان‌هاست که با اجرای کمپین‌های مختلف، تلاش می‌کند اثرات مخرب حمل‌ونقل را کاهش دهد. از جمله فعالیت‌های این موسسه، کمپین‌های درخت‌کاری است که به کاهش دی‌اکسید کربن و تقویت اکوسیستم‌های طبیعی کمک می‌کند.
همچنین، پروژه‌های جمع‌آوری در بطری و باتری توسط این موسسه، تأثیر چشمگیری در بازیافت زباله‌های خطرناک و کاهش آلودگی داشته است. علاوه‌براین نیکان ماموت با برگزاری رویدادهای آموزشی و اجتماعی مرتبط با روز جهانی حمل و نقل پایدار، اهمیت این موضوع را برجسته کرده و راه‌حل‌هایی عملی برای افراد و جامعه ارائه می‌دهد.
این اقدامات، نمونه‌ای از تلاش‌هایی است که می‌توانند الهام‌بخش سایر سازمان‌ها برای ایفای نقش فعال‌تر در این حوزه باشند.
جمع‌بندی: حمل و نقل پایدار یک مسئولیت جهانی است
جمع‌بندی اینکه، حمل و نقل پایدار یک مسئولیت جهانی است که به تلاش مشترک همه نیاز دارد. از نقش دولت‌ها و شهروندان گرفته تا مشارکت نهادهایی نظیر خیریه‌ها، همه می‌توانند سهمی در ایجاد دنیایی سبزتر داشته باشند. روز جهانی حمل و نقل پایدار، فرصتی است تا با اتحاد و آگاهی، به سوی آینده‌ای روشن‌تر و پایدارتر حرکت کنیم.
نظرات
نظر شما در مورد این مطلب چیست؟