توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، بزرگ‌ترین و مؤثرترین فعالیتی است که می‌توان برای مبارزه با فقر انجام داد. بسیاری از بانوان به دلیل ازدست‌دادن همسر، مجبور می‌شوند تمام مسئولیت‌های زندگی را بر عهده بگیرند. این مسئله هنگامی که فرد فرزند داشته باشد، سخت‌تر نیز خواهد شد.
برخی مواقع، اطرافیان یا خیریه‌های محلی، سعی می‌کنند تا با هدایا و کمک‌های مالی، بخشی از زندگی این افراد را تأمین کنند، اما قطعاً این کار بهترین راه‌حل نخواهد بود. زیرا آنها، همچنان نیازمند کمک باقی خواهند ماند و اگر زمانی این کمک‌ها قطع شود، مجدداً زندگی زنان سرپرست خانوار، با مشکل مواجه خواهد شد.

در این مقاله قصد داریم به بررسی بهترین راه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار بپردازیم و در مورد فرصت‌ها و مسائل این موضوع هم صحبت کنیم.
اگر دوست دارید که در زمینه فعالیت‌های آموزشی و خیریه، مشارکت داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

مسائل زنان سرپرست خانوار چیست؟

زنان خانه‌دار، پس از اینکه همسر خود را به دلایل مختلف از دست می‌دهند، وارد یک وضعیت جدید می‌شوند و به همین دلیل زندگی آنها نیز مسائل متفاوتی را به خود می‌بیند. بیشتر این چالش‌ها، مربوط به خود فرد است و فشارهای روحی زیادی را به او وارد می‌کند.
تحقیقات نشان داده که زنان (به‌ویژه زنان تنها و سرپرست خانوار) در مقایسه با مردان، بیشتر شاهد آسیب‌های اجتماعی هستند؛ بنابراین هرچقدر مسئولیت زندگی فرد بیشتر باشد، تحمل این مشکلات می‌تواند آسیب‌های جدی‌تری را برای او ایجاد کند.

مشکلات روحی

ازدست‌دادن همسر و نداشتن حمایت عاطفی، به‌تنهایی می‌تواند فشارهای زیادی را به این زنان وارد کند. اما اوضاع زمانی بدتر خواهد شد که این افراد دارای فرزند و مشکلات مالی نیز باشند.

تجربه نشان داده است زنانی که همسر خود را از دست داده‌اند و فرزند دارند، فرصت‌های خوبی برای ازدواج دوباره نخواهند داشت و فقط به خاطر مسائل مالی و رهایی از مشکلات مرتبط با آن، مجبور به ازدواج مجدد با شرایط نامعقول می‌شوند. آنان مجبورند شرط‌هایی مانند رهاکردن فرزند پس از ازدواج، اختلاف سنی بسیار زیاد، ازدواج به‌عنوان همسر دوم و … را بپذیرند و این مسائل گاه به جای آنکه مشکل‌گشا باشند وضعیت آنان را بدتر می‌کند.
فشار شدیدی که این‌گونه زنان تحمل می‌کنند گاه باعث به‌وجودآمدن انواع بیماری‌های روحی و روانی مثل افسردگی، پرخاشگری، ناامیدی و … می‌شود.

تغییر و افزایش مسئولیت

با از بین‌ رفتن نقش سرپرست که قبلاً مسئول انجام بسیاری از فعالیت‌های داخل و خارج از خانه بود، نقش ‌زن تغییرات بسیار زیادی می‌کند.
این افراد مجبورند علاوه بر زن و مادر بودن، نقش سرپرست را نیز برعهده بگیرند تا اوضاع را کنترل کنند. رسیدگی به کارهای خانه، رسیدگی به تربیت و امورات فرزندان، انجام کارهای بیرون از خانه و تأمین مخارج زندگی، بار سنگینی را بر روی دوش زنان سرپرست خانوار قرار می‌دهد.
در این وضعیت نامساعد، زنان به‌کلی وجود خود را نادیده می‌گیرند و هیچ آینده‌ای را برای خود متصور نیستند.

تامین مایحتاج زندگی و کمک مالی به افراد نیازمند در موسسه خیریه نیکان ماموت.

معضلات درون خانواده

هنگامی که زنان، سرپرستی خانه را بر عهده می‌گیرند، مشکلاتی در داخل خانواده نیز برای آنها ایجاد خواهد شد که گاهی کنترل آنها بسیار دشوار است. دخالت خانواده‌ها در زندگی و تربیت فرزندان، سرپیچی کودکان از دستورات مادر، به دلیل تغییر نقش، نادیده‌گرفته‌شدن توسط خانواده‌ها به‌عنوان یک سرپرست، مشغلۀ زیاد و فرصت کمتر برای رسیدگی به امورات و به‌وجودآمدن اختلاف بین کودکان، مادر و خانواده‌ها فقط بخشی از این مسائل است. در چنین وضعیتی زن سرپرست خانوار باید در چند جبهه بجنگد تا بتواند خانواده و فرزندان را راضی نگه دارد تا جمع کوچکی خانوادگ او از هم نپاشد.

مبارزه با باورهای غلط و مشکلات اجتماعی

متأسفانه، هنوز هم در کشور ما، باورها و عقاید بسیار نامناسبی دربارۀ زنان سرپرست خانوار وجود دارد که باعث افزایش فشارهای روحی آنها خواهد شد.
درنظرگرفتن نام‌ها و عناوین نامناسب برای این زنان (بیوه، بی‌سرپرست و …)، حساسیت بیش از اندازه روی زندگی آنها، نگرش غلط در روابط و سایر موارد، زندگی اجتماعی زنان سرپرست را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و این افراد را منزوی، حاشیه‌نشین و تنها می‌کند.
زنان سرپرست خانوار، بیشتر از سایر زنان جامعه، مورد قضاوت، هجمه و ناامنی قرار می‌گیرند که دانستن این مسئله به‌خودی‌خود، تأثیرات منفی بیشتری را برای فرد به دنبال خواهد داشت.

چه روش‌هایی برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار مؤثر است؟

توانمندسازی زنان سرپرست خانوار فقط به خود آن فرد خلاصه نمی‌شود و باید به‌عنوان طرحی عملیاتی در جامعه اجرا شود. راهکارهایی که برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار پیشنهاد می‌شود، شامل موارد زیر هستند:

ارائه آموزش‌های متنوع و گسترده برای مهارت‌آموزی این افراد
برگزاری جلسات روان‌شناسی رایگان و ارزان برای بهبود وضعیت روحی آنها.
فرهنگ‌سازی اجتماعی گسترده از طریق کتاب، شبکه‌های اجتماعی و سایر رسانه‌ها (برای تغییر دیدگاه جامعه نسبت به زنان سرپرست خانوار)
اشتغال‌زایی و کارآفرینی و ایجاد محیط‌هایی امن برای کسب درآمد
راه‌اندازی انجمن‌های حمایتی در سراسر کشور و اطلاع‌رسانی گسترده در مورد آنها
وضع قوانین مناسب برای بانوان سرپرست و حمایت جدی از آنها
ایجاد طرح‌های آموزشی برای زنان سرپرست و خانواده‌ها

اثرات توانمندسازی زنان سرپرست خانوار

توانمندسازی زنان سرپرست خانوار به این معناست که فرد توانایی تأمین مخارج زندگی و حمایت عاطفی خانواده خود را پیدا کند. این مسئله فرصت‌های زیادی را برای او ایجاد و بسیاری از مشکلات را حل می‌کند.

حضور پررنگ در اجتماع و افزایش سطح آگاهی

پس از حذف نقش همسر، زنان خانه‌دار مجبور می‌شوند تا بیشتر در جامعه حضور داشته باشند و همین امر باعث یادگیری مهارت‌های بیشتر و افزایش آگاهی آنها در خصوص موضوعات مختلف خواهد شد.

بالارفتن اعتماد به‌نفس و اتکا به خود

وقتی این افراد مشغول کار یا کارآفرینی می‌شوند و مدیریت کامل خانواده را برعهده می‌گیرند، بیشتر به قدرت‌های خود پی می‌برند. همین مسئله به بالارفتن اعتمادبه‌نفس آنها و افزایش قدرت مقابله با مشکلات، کمک خواهد کرد.

افزایش روابط اجتماعی و دستیابی به موقعیت‌های بهتر

حضور بیشتر در اجتماع و انجام فعالیت‌های مفید مختلف، روابط زیادی را برای آنها ایجاد خواهد کرد. این ارتباطات می‌توانند به بهترشدن شرایط شغلی، به‌دست‌آوردن موقعیت‌های کاربردی و … کمک کنند و سطح زندگی این افراد را ارتقا بدهند.

نیکان و زنان سرپرست خانوار

نهادها و مؤسسات خیریۀ مختلفی وجود دارند که برنامه‌های منظمی را برای بزرگ‌ترشدن جامعه خیرین و حل مشکلات این افراد، تنظیم می‌کنند.
مؤسسۀ خیری ه نیکان ماموت به عنوان خیریه‌ای حامی خانواده کمک به زنان سرپرست خانوار را یکی از مهم‌ترین اهداف خود می‎داند. بخش بزرگی از مددجویان این مؤسسه زنانی هستند که به دلایل مختلف همسر خود را از دست داده‌‌اند. نیکان با اجرای برنامه‌های مختلف به این زنان برای یافتن شغل و تأمین معیشت کمک می‌کند و تحصیل فرزندان و بهداشت و درمان خانواده را نیز از یاد نمی‎برد.

زنان سرپرست خانوار بسیاری با کمک نیکان، اکنون بی‌نیاز از هر کمکی به کار و کوشش و ادارۀ خانواده مشغولند، شبکه‌های اجتماعی مؤسسه هر از گاهی اخبار این مددجویان دیروز و توانمندان امروز را منتشر می‌کند.
همراهی و کمک‌های ما به مؤسسه‌های خیریه حامی خانواده، می‌تواند منجر به برداشتن گام‌های سریع‌تر و بیشتر شود و زندگی و آیندۀ عدۀ بیشتری از این زنان را نجات دهد.