کمک به نیازمندان با صدقه دادن
یکی از راه‌های کمک به نیازمندان در میان مردم صدقه است. صدقه آن مالی است که به قصد رضای خدا و بدون هیچ پیش‌شرطی به نیازمندان بخشیده می‌شود.
کمک به نیازمندان با صدقه دادن می‌تواند مستحب یا واجب باشد. براساس روایات اسلامی، صدقه دادن نه تنها موجب کم شدن اموال انسان نمی‌شود، بلکه برکت را نیز به دنبال دارد. بنابر آیات و روایات گیرندۀ صدقه خداوند است از این رو بهتر است که صدقه از اموال پاک باشد و به صورت پنهانی داده شود.
اهمیت صدقه نزد خیران به این دلیل است که در جای جای قرآن کریم دربارۀ صدقه سفارش شده است. در آیۀ ۱۰۴ سورۀ توبه آمده است: «آیا ندانسته‌اند که تنها خداست که از بندگانش توبه را می‌پذیرد و صدقات را می‌گیرد، و خداست که خود توبه‌پذیر مهربان است؟»
این تعبیر، عظمت و شکوه این حُکم اسلامی را نشان می‌دهد و علاوه بر تشویق همۀ مسلمانان به این فریضۀ الهی، هشدار می‌دهد در پرداخت زکات و صدقات، نهایت ادب و احترام را به خرج دهند؛ چرا که گیرندۀ آنها خداست.
در ادامه می‌خوانید:
- انواع صدقه
- شرایط کمک به نیازمندان با صدقه دادن
- صدقه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
- مقدار صدقه چقدر است؟
- تأثیرات کمک به نیازمندان با صدقه دادن
- صدقه دادن و کمک به خیریه‌ها
انواع صدقه
همان‌طور که گفتیم صدقات به دو دسته تقسیم می‌شوند. بخشی از صدقات واجب هستند. در این نوع از صدقه که زکات، خمس و فطریه را شامل می‌شود، شخص باید بخشی از اموال شخصیِ خود را با شرایطی خاص به افرادی مخصوصی بدهد. این نوع صدقه میزان مشخصی دارد که براساس احکام شرعی آن را مشخص می‌کند.
در مقابل، صدقۀ مستحب اندازۀ خاصی ندارد و انسان می‌تواند هر مقدار از مالش را که بخواهد در راه خدا به فقرا و نیازمندان ببخشد. این نوع صدقه مصداق همان کمکی است که افراد به خیریه‌ها می‌کنند تا آنها بتوانند به نیازمندان و بیماران یاری برسانند.
این نوع کمک به نیازمندان با صدقه دادن ممکن است به صورت‌های وجه نقد، خدمات، وسایل استفاده شده یا استفاده نشده‌ای مانند پوشاک، اسباب‌بازی، خوراک و کمک‌های درمانی مانند خون و پیوند اندام باشد.
در مورد این که از چه چیزهایی باید صدقه داد، در آیات قرآن و روایات آمده است: از طیبات صدقه بدهید؛ یعنی اموال پاک و حلالی که شخص از راه حلال آنها را به دست می‌آورد، همچنین باید سعی شود از اموال پَست و ناقابل در صدقه استفاده نشود.
شرایط کمک به نیازمندان با صدقه دادن
آن‌گونه که از سخنان چهارده معصوم و آیات قرآن کریم می‌توان فهمید صدقه شرایط خاصی دارد که باید رعایت شود. عمل به این شرایط موجب خواهد شد که صدقه‌ای پاک و درست به افرادی که بیشترین نیاز را دارند برسد.
خداوند از دو روش در صدقه‌دادن نهی کرده است؛ صدقه دادن برای ریا و خودنمایی که در چنین موردی از همان ابتدا باطل است. صدقه‌ای که با منت و اذیت همراه باشد. باطل بودن این دو نوع صدقه به این دلیل است که برای رضای خدا انجام نشده یا اگر هم برای رضای خدا باشد، شخص نتوانسته نیت خود را خالص نگه دارد و با منت و اذیت آن را باطل کرده است.
اما دو روش نیکو نیز برای کمک به نیازمندان با صدقه دادن در قرآن ذکر شده است. صدقۀ پنهان که انسان را از ریا دور می‌کند و آبروی فقیر را محفوظ نگه می‌دارد. صدقه آشکار که تشویق و دعوت عملیِ مردم به کار نیک و مایۀ دلگرمی فقرا است. در این نوع صدقه نیازمندان متوجه می‌شوند که در جامعه کسانی به فکر آنان هستند و به همین دلیل روحیۀ یأس و ناامیدی در ذهن و قلب فقرا از بین می‌رود.
توصیه شده است که صدقه از اموالی باشد که آنها را دوست داریم و مورد علاقه ماست، به این ترتیب علاه بر آنکه جلب رضایت خدا را در این مسیر دنبال کرده‌ایم، مفهوم ایثار را نیز می‌آموزیم. نکتۀ دیگر آن است که انفاق‌کننده نباید هرگز خود را مالک حقیقی تصور کند، او باید خود را واسطۀ بین خدا و خلق بداند.
صدقه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
صدقه مستحب را به چه کسی باید داد؟ صدقات واجب چطور؟ این صدقات را باید میان چه کسانی توزیع و در چه کارهای صرف کرد؟
در روایات اسلامی حدود مصارف صدقه و کمک به نیازمندان با صدقه دادن مشخص شده است و بر اساس آن صدقات جمع شده می‌تواند به فقرا بخشیده شود. به عنوان مزد جمع‌کنندگانِ زکات صرف شود و یا به عنوان «مُؤلِفَه قلوبُهُم» به کسانی که انگیزۀ نیرومندی برای کمک به اسلام ندارند و با تشویق مالی می‌توان محبتشان را جلب کرد، داده شود.
همچنین صدقات را می‌توان برای آزادی بردگان، ادای دِین بدهکاران، مصرف در راه خدا برای گسترش و تقویت آیین الهی و مسافرانی که در راه مانده‌اند، صرف کرد.
مقدار صدقه چقدر است؟
این موضوع که کمک به نیازمندان با صدقه دادن می‌تواند به نیازمندان جامعه کمک کند بر کسی پوشیده نیست اما به جز صدقات واجب که میزان مشخصی دارند، میزان صدقه باید چه اندازه باشد؟
بنا بر احکام اسلامی افراد باید در صدقه دادن جانب اعتدال را نگهدارند. یعنی نه به گونه‌ای صدقه دهند که بخیل باشد و نه آن طور صدقه دهند که زیاده از حد باشد و برای خودشان مشکل ایجاد شود.
در حقیقت مقدار حداقل صدقه به توان شخص خیر بستگی دارد، نیاز نیست که حتماً مقداری چشم‌گیری پول یا کالا به کسی بخشیده شود، زیرا حتی در برخی روایات یک جرعه آب هم می‌تواند صدقه‌ای ارزشمند باشد.
تأثیرات کمک به نیازمندان با صدقه دادن
صدقه دادن طبعات مادی و معنوی بسیاری برای نیازمندان و خیران دارد. این موضوع روشن است که با صدقه‌دادن نیازمندان زندگی بهتری را تجربه خواهند کرد و مشکلات بسیاری از آنان رفع خواهد شد. احساس رهاشدن نخواهند کرد و می‌دانند کسی به فکر آنان است.
در سوی دیگر هم این نکته حائز اهمیت است که از نظر معنوی خیران با کمک به دیگران احساس رضایت از خود و آرامش روحی را تجربه می‌کند. همچنین براساس روایات سلامتی جسم، دوری از بلا، برکت مال و بالاتر از هر چیز رضایت خدا در انتظار کسانی است که صدقه می‌دهند.
صدقه دادن و کمک به خیریه‌ها
افراد بسیاری هستند که صدقات واجب و مستحب خود را پرداخت می‌کنند. اما این صدقات اگر در کنار هم قرار گیرند قدرت بیشتری برای کمک به نیازمندان خواهند داشت. به همین دلیل است که اهدای صدقات به خیریه‌ها می‌تواند بسیار مهم باشد.
خیریه‌های بسیاری هستند که خمس، زکات، فطریه و سایر صدقات مستحب افراد را جمع‌آوری کرده و در ایام مختلف سال، تلاش می‌کنند گره از کار نیازمندان باز کنند.
مؤسسۀ خیریۀ نیکان ماموت ازجملۀ این خیریه‌هاست. این خیریه با انتخاب خانواده‌های نیازمند به عنوان جامعۀ هدف خود تلاش می‌کند به یاری نیازمندان سراسر ایران بشتابد. اهدای صدقات به این مؤسسۀ خیریه می‌تواند آن را در رساندن کمک به این دایرۀ گسترده از نیازمندان یاری کند.
برای آنکه از چگونگی فعالیت این خیریه آگاه شوید و به آگهی‌های آن برای اهدای صدقات دسترسی پیدا کنید می‌توانید نیکان را در اینستاگرام دنبال کنید.
نظرات
نظر شما در مورد این مطلب چیست؟